58 Stanisław Jankowiak
miały osoby dysponujące odpowiednim wykształceniem . W lipcu 1947 r . Sekretariat KC PPR zainteresował się kwestią rekrutacji . W przyjętych wówczas wytycznych dokonano gruntownych zmian w zasadach przyjęć na studia . Zasadniczym ich celem było podniesienie liczby studentów pochodzenia robotniczego do trzydziestu proc ., a chłopskiego do dwudziestu proc . ogółu studentów . By to osiągnąć , należało skierować na kursy przygotowawcze jeszcze większą liczbę młodzieży robotniczej i chłopskiej . Ostatecznym celem było zwiększenie tej grupy młodzieży studiującej do 75 proc . w 1955 r . Odtąd przyjęcie na studia odbywało się więc według trzech kryteriów : pochodzenia społecznego , postawy politycznej , a dopiero w dalszej kolejności przygotowania merytorycznego 15 .
By sprostać kryteriom politycznym , należało zreorganizować funkcjonowanie szkół wyższych . Ustawa z października 1947 r . odbierała uczelniom autonomię . Uczelnią kierował rektor powoływany przez Prezydenta RP na wniosek ministra oświaty spośród trzech kandydatów wybranych przez zebranie wyborcze szkoły . Dekret z 1947 r . ustalał , że w szkołach wyższych mogą studiować osoby , które otrzymały wykształcenie na poziomie licealnym , potwierdzone świadectwem ukończenia szkoły . Dekret dopuszczał do ubiegania się o przyjęcie na studia osoby niemające formalnego wykształcenia , ale zdające egzamin lub mające odpowiednią praktykę w zawodzie określonym przez ministra 16 . Obejmował on część pisemną , związaną z kierunkiem studiów , oraz egzamin ustny z wiedzy o Polsce współczesnej .
Rewolucja nastąpiła także w zasadach rekrutacji . Wydłużała ona drogę absolwenta szkoły średniej do rozpoczęcia studiów . W 1947 r . powołano szkolne i powiatowe komisje rekrutacyjne dla doboru kandydatów na studia wyższe z udziałem „ czynnika społecznego ”. To do nich miała należeć wstępna selekcja kandydatów pod względem społecznym i politycznym 17 . W celu wpływania na ten proces Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wydał nawet specjalną instrukcję . W szkołach w skład Komisji wchodzili : dyrektor szkoły jako przewodniczący , przedstawiciel Rady Pedagogicznej , przedstawiciel Komitetu Rodzicielskiego , przedstawiciel Powiatowej Rady Narodowej i Związku Młodzieży Polskiej . Ich zadaniem była rozmowa z kandydatami na studia , by – jak to określono – bardziej równomiernie planować rozmieszczenie studentów na poszczególnych kierunkach . W rzeczywistości chodziło o „ skierowanie młodzieży o najlepszych kwalifikacjach rzeczowych ( pochodzenie , aktywność społeczna , postawa po-
15
D . Gałaszewski , Zasady i formy selekcji kandydatów na wyższe uczelnie w Polsce w latach 1947 – 1956 , [ w :] Studia i materiały . Z dziejów opozycji i oporu społecznego , pod red . Ł . Kamińskiego , Wrocław 2000 , s . 3 .
16
Dekret z dnia 28 października 1947 r . o organizacji nauki i szkolnictwa wyższego , „ Dziennik Ustaw ” 1947 , nr 66 , poz . 415 .
17
D . Gałaszewski , dz . cyt ., s . 8 .