Świadkowie Jehowy w Wielkopolsce – część I ( lata 1918 – 1950 )
39
resowaną do władz niemieckich z października 1934 r ., pisząc listy z protestami po aresztowaniach tamtejszych współwyznawców 38 .
Początkowo udawało się zakonspirowanym zborom i kółkom wyznawców utrzymać działalność religijną polegającą na spotkaniach modlitewnych i studiowaniu nielegalnie otrzymywanej z Generalnego Gubernatorstwa „ Strażncy ”. Jednak w samym Poznaniu , wskutek przeniknięcia do zakonspirowanego zboru agenta tutejszego gestapo , doszło do jego zdekonspirowania . W efekcie rozpracowania całego zboru nastąpiły aresztowania tych wszystkich wyznawców , którzy regularnie uczestniczyli w pracy wspólnoty . 6 i 7 maja 1942 r . ponad siedemdziesięciu Świadków Jehowy z terenu Poznania zostało aresztowanych i przewiezionych na przesłuchania do siedziby gestapo w Domu Żołnierza przy ul . Niezłomnych w Poznaniu , a następnie do Fortu VII 39 . Do kolejnych aresztowań doszło rok później , jednak ich skala nie była tak wielka , co w efekcie pozwoliło przetrwać na terenie miast niektórym z wyznawców 40 .
Wśród aresztowanych znaleźli się również Świadkowie Jehowy pochodzenia niemieckiego – m . in . zatrzymany w listopadzie 1939 r . Franz Schipp , którego gestapo aresztowało na podstawie donosu mówiącego o tym , że nie oddał właściwej czci , siedząc w trakcie śpiewania hymnu narodowego z okazji radiowego wystąpienia Führera 41 .
Świadkowie Jehowy z Poznania i Wielkopolski znaleźli się po aresztowaniach nie tylko w Forcie VII , ale często byli wysyłani do innych obozów koncentracyjnych , m . in . do Gross-Rozen , Żabikowa , Auschwitz czy Stutthofu . W tym ostatnim obozie znalazła się spora grupa Świadków Jehowy nie tylko z Poznania , ale także z centrali ruchu , czyli z Łodzi .
Pierwsze lata powojenne i delegalizacja 1945 – 1950
Świadkowie Jehowy od samego początku postrzegani byli przez władze komunistyczne bardzo krytycznie 42 . Wpłynęły na to : aktywność misyjna , pu-
38
Tamże , s . 45 – 46 .
39
Tamże , s . 120 – 125 , rozdział dotyczący obozu Fort VII . Patrz także akta śledztwa przeciwko Stanisławowi Smolarkowi i grupie Świadków Jehowy oskarżonych o założenie nielegalnej centrali na terenie Poznania . W aktach jest wzmianka m . in . o aresztowaniu Stefana Owczarzaka , Telesfora Filipowskiego , Edwarda Cybulskiego i innych w tej akcji gestapo – AIPN Po , sygn . IPN Po 04 / 1474 t . 1 , Akta śledztwa w sprawie utworzenia Centrum Świadków Jehowy w Poznaniu 1950 – 1951 , k . 102 – 103 .
40
Tamże .
41
Tamże .
42
A . Kostrzewa , M . Swędrowski , Polityka władz wobec Świadków Jehowy na Warmii i Mazurach w świetle sprawozdania wojewody olsztyńskiego do Ministerstwa Ziem Odzyskanych z 16 stycznia 1948 roku , [ w :] „ Meritum ” t . 1 , Olsztyn 2009 , s . 279 – 288 .