32 Jan Miłosz
jego podstawie od roku 1910 uznawane były w zaborze rosyjskim , a później w centralnych i wschodnich województwach II Rzeczypospolitej , pojedyncze zbory ( w Warszawie i w Łodzi ) jako gminy zrzeszeń wyznaniowych nieuznających hierarchii duchownej 2 .
W roku 1911 Rassell odwiedził również Austro-Węgry i poprzez Wiedeń oraz Budapeszt dotarł do Krakowa i Lwowa 3 .
Na terenie zboru pruskiego i następnie w województwach poznańskim , pomorskim oraz śląskim II RP nieuznawane wyznania religijne mogły w okresie zaborów i w początkach II RP funkcjonować jako stowarzyszenia prawno-prywatnych 4 .
Po śmierci Charlsa Taze Rassela w roku 1916 jego następcą został Joseph Franklin Rutherford – stał na czele Świadków Jehowy aż do swojej śmierci w 1942 r .
W Polsce międzywojennej świadkowie Jehowy bardzo szybko zyskiwali zwolenników , szczególnie w takich miastach , jak : Poznań , Kraków , Warszawa czy Łódź . Bazowali na istniejących tu już zborach .
Połowa lat 20 . XX w . to okres w dziejach Badaczy Pisma Świętego , kiedy ( za rządów Josepha Franklina Rutherforda ) doszło wśród nich do rozłamu . Wyłoniły się wówczas z Towarzystwa Strażnica opozycyjne ruchy badaczy . Pierwszy z nich wyodrębnił się w roku 1925 pod nazwą Świecki Ruch Misyjny „ Epifania ” 5 , drugi usamodzielnił się dwa lata później pod nazwą Pastoralnego Instytutu Biblijnego – na terenie II RP ruch ten przyjął z czasem nazwę Wolnych Badaczy Pisma Świętego 6 .
Rozłamy te miały miejsce również w Polsce , mimo że w roku 1925 przyjechał tu sam Rutherford i spotkał się z Badaczami Pisma Świętego w Warszawie i Łodzi 7 .
W 1928 roku na terenie II RP istniały już 24 zbory tego odłamu Badaczy , który zwany będzie później Świadkami Jehowy , a dwa lata później było ich już 55 . Działały przede wszystkim w dużych skupiskach miejskich , choć swoją działalność misyjną Badacze prowadzili także poza ośrodkami wielkomiejskimi , na terenach wiejskich i w małych miasteczkach . Intensywne nauczanie , w formie nie zawsze akceptowanego chodzenia od drzwi do drzwi , powodowało nasilenie się sprzeciwu lokalnych społeczności , wobec takich działań .
2
S . Grelewski , Wyznania protestanckie i sekty religijne w Polsce współczesnej . Zarys stanu prawnego wyznań religijnych w Polsce , Sandomierz 1935 , s . 102 – 110 .
3
„ Rocznik Świadków Jehowy ” 1994 , Towarzystwo Strażnica , s . 177 .
4
S . Grelewski , dz . cyt ., s . 111 – 115 .
5
S . Ufniarski , Międzynarodowe Stowarzyszenie Badaczy Pisma Św . ( Świadkowie Jehowy ), Kraków 1947 , s . 37 – 39 .
6
Johnson Paul S . L ., Przegląd krytyki brata Stahna , „ Teraźniejsza Prawda ” 1929 , nr VIII / 5 ( 42 ), s . 66 . 7
S . Ufniarski , dz . cyt ., s . 38 .