Przegląd Archiwalno-Historyczny t. VI Księga PA-H 6 | Page 27

26 Zdzisław Włodarczyk
W Prusach Południowych – prowincji utworzonej z ziem zagarniętych przez Hohenzollernów w wyniku II rozbioru Polski ( 1793 ) praktycznie wszystkie stanowiska powierzono urzędnikom przybyłym głównie z sąsiednich terenów , pozostających we władaniu tej dynastii . Wyjątek stanowili landraci – kierujący administracją w powiatach ziemskich . Sposób ich powoływania ulegał pewnym modyfikacjom , na co wpływ miały czynniki zewnętrzne oraz sytuacja wewnątrz samej prowincji . Początkowo oficjaliści ci wyłaniani byli bezpośrednio przez administrację zaborczą , bez udziału czynnika stanowego . Istotna była konfesja nominata : sprzyjano osiadłym tu od pokoleń ewangelikom-reformowanym . W czasie trwania insurekcji kościuszkowskiej wielu z wybrańców wystąpiło przeciwko Prusakom . Odpowiedzią władz było usunięcie ich z zajmowanych stanowisk oraz nominacja osób niepowiązanych z administrowanym powiatem . Jednak już wkrótce ( 1795 ) zaczęto liczyć się z postulatami szlacheckich posesjonatów , zwłaszcza , że podnosili oni wierność monarsze podczas insurekcji ( Radomsko ), lub postulowali nominację byłego oficera pruskiego ( Częstochowa ). Ten sposób nominacji funkcjonował również podczas drugiego okresu urzędowania ministra Vossa w Prusach Południowych ( po objęciu tronu przez Fryderyka Wilhelma III ). Tym samym , zgodnie z Powszechnym Prawem Krajowym , życzeniami zgłaszanymi przy zajmowaniu prowincji („ petyty ”), jak i propozycjami samego ministra z początków jego urzędowania – pozwolono szlachcie wybierać kandydatów spośród swego grona .
Bibliografia
Źródła archiwalne Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie
Generalne Dyrektorium Prus Południowych III , sygn . 173 . Archiwum Państwowe w Poznaniu
Kriegs und Domänen Kammer , sygn . 3 , 6 , 7 , 14 , 15 .
Tajne Archiwum Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kulturalnego ( GStA PK ) Berlin-Dahlem II . HA Generaldirektorium , Abt . 10 , I , Nr 170 ( Conduiten-Liste 1801 ). II . HA Generaldirektorium , Abt . 10 , XI , Nr 4 , 18 , 22 , 23 , 33 ( Bd . 1 ), 42 , 85 , 103 .
Źródła drukowane Allgemeines Landrecht für die Preußischen Staaten von 1794 . Textausgaben . Mit einer Einführung von Dr . Hans Hattenhauer , Frankfurt / M – Berlin 1970 . Bolte J . H ., Anleitung zur Kenntnis des öffentlichen Geschäftsganges in den Preussischen Staaten , Berlin
1804 . Bussenius I . Ch ., Urkunden und Akten zur Geschichte der preußischen Verwaltung in Süd- und
Neuostpreußen 1793 – 1806 , Frankfurt / M /– Bonn 1961 .
Die ehemaligen Beamten des abgetretenen Preuss . Antheils von Polen , ihre Zahl , Geschichte , Lage und Rechte . Geschildert von einen ihrer Unglücksgefährten Ein Beitrag zur künftigen Geschichte unserer Zeiten , Gleiwitz 1809 .