Powoływanie landratów w Prusach Południowych ( 1793 – 1806 )
25
przeprowadzić wybory ( 16 grudnia 1795 r .) 64 . Ostatecznie , zgodnie z wolą częstochowskich posesjonatów , stanowisko landrata objął Szczutowski 65 . W Wieluniu obrano przedstawiciela zaborczej administracji – v . Randowa , człowieka zżytego z okoliczną szlachtą , posiadającego jej zaufanie , mówiącego po polsku . Ważnym atutem każdego kandydata była znajomość języka niemieckiego . Po śmierci landrata sieradzkiego v . Pistorisa tamtejsi urodzeni proponowali jednego ze swego kręgu – Józefa Zarembę z Gronowa . Ich wybraniec oprócz nieskazitelnego charakteru władał językiem niemieckim ( nie wspomniano o wykształceniu ). Zapewne to , w połączeniu z poparciem wyborców zadecydowało o objęciu przez niego upragnionego stanowiska . Nie wiadomo , jaki wpływ na ostateczną decyzję króla miało oświadczenie samego zainteresowanego , że pozycja materialna czyni go niezależnym na wpływy zewnętrzne („ Meine Vermögens Umstände sind von der Art , daß sie mich von jeden unabhängig machen ”) 66 .
Sposób przeprowadzenia wyborów – niejasności podczas oddawania głosów , nie zadowoliły Mostowskiego , który w piśmie do ministra prowincji ( 30 sierpnia 1806 r .) przypominał o obietnicach popierania starań „ miejscowych ”. W swoich zarzutach szedł znacznie dalej . Jego zdaniem mogło dojść oszustw wyborczych , zwracał uwagę na silną pozycję von Kölichena w powiecie , żonatego z krewną głównego dzierżawcy piotrkowskiego urzędu domen – von Radtke ( Radke ). Głos zabrali również stronnicy Mostowskiego , w piśmie do ministra Vossa ( 21 sierpnia 1806 r .) proponowali wybór właśnie jego na wakujące stanowisko ( 22 podpisy ) 67 .
Wydarzenia , które miały miejsce jesienią roku 1806 , o zupełnie innym ciężarze gatunkowym , nie pozwoliły poznać ostatecznych wyników zmagań wyborczych . Pewnym jest , że Mostowski sprawował urząd podprefekta powiatu piotrkowskiego w czasach Księstwa Warszawskiego 68 .
64
GStA PK , II . HA Generaldirektorium , Abt . 10 , XI , Nr 4 , k . 21 – 55 . Motywy szlacheckich wyborców szczegółowo objaśnia pismo skierowane do króla ( Częstochowa 22 X 1795 ): „… widząc , że JW . Pudkamer [ sic !] Kreys Deputowany ma być od urzędu tego oddalony , a gdy nie mamy spomiędzy siebie posiadającego doskonale języka niemieckiego koniecznie do tej dostojności potrzebnego , upraszamy przeto Najjaśniejszego Króla Imć Pana Naszego Miłościwego i J . W . Ministra Hoym aby ten urząd konferować raczył J . Panu Andrzejowi Szczutowskiemu bywszemu porucznikowi w wojsku Najjaśniejszego Pana … za którym złożywszy wota nasze , upraszamy , aby te przyjęte zostały ”.
65
GStA PK , II . HA Generaldirektorium , Abt . 10 , XI , Nr 181 , k . 26 . O celności wyboru świadczy fakt , że Szczutowskiego znajdujemy na tym stanowisku w styczniu 1805 , zob . Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie , Generalne Dyrektorium Prus Południowych III , sygn . 173 , k . 207 .
66
GStA PK , II . HA Generaldirektorium , Abt . 10 , XI , Nr 33 , k . 197 – 208 .
67
GStA PK , II . HA Generaldirektorium , Abt . 10 , XI , Nr 18 , k . 47 – 49 .
68
„ Dziennik Departamentu Kaliskiego ” nr 22 z 1 czerwca 1810 .