160 Szymon Bauman , Paulina Chrząszcz
w warsztacie zlecenia m . in . na : pieczęcie metalowe i kauczukowe , szyldy mosiężne i emaliowane , medale , żetony oraz odznaki 206 .
SZMYT , Ludwik ( Poznań ). Właściciel fabryki stempli , która znajdowała się w drugiej połowie lat 20 . XX w . przy ul . Wielkiej 1 w Poznaniu 207 .
„ WĄSIK & GODLEWSKI ” ( Poznań ). Spółkę założyli dwaj rzemieślnicy : Stefan Wąsik 208 i Walerian Godlewski 209 . Główną działalnością firmy było rytownictwo . W latach 30 . XX w . siedziba firmy znajdowała się przy Alejach Marcinkowskiego 7 w Poznaniu 210 .
Zakład firmy „ Wąsik i Godlewski ” wykonywał głównie medale , odznaki , żetony i pieczęcie 211 .
*
Nie ulega wątpliwości , że grawerzy pieczęci , w latach zasygnalizowanych w tytule artykułu , działali przede wszystkim w większych miastach . Wymienieni kupcy i rzemieślnicy charakteryzowali się jeszcze dużą mobilnością , albowiem bardzo często zmieniali miejsce zamieszkania oraz lokalizacje zakładu lub siedziby firmy w granicach Poznania 212 . Przy tym usytuowanie ich wytwórni koncentrowało się w centrum miasta . Możemy także zaobserwować , że zakłady poznańskich wytwórców pieczęci posiadały bogatą , ale jednocześnie zbliżoną do siebie ofertę . Przedsiębiorstwa , takie jak np . składy papieru i galanterii , parały się sprzedażą gotowych typariuszy i maszyn pieczętujących oraz wielu innych akcesoriów związanych z pieczętowaniem ( np . tusze do pieczęci lub poduszki z farbą do maczania ). Ta rozpiętość usług może świadczyć m . in . o tym , że sprzedaż samych pieczęci była niewystarcza-
206
Tamże .
207
Książka Adresowa Miasta Stołecznego Poznania 1926 , cz . III , Spis branż i zawodów , s . 376 *.
208
Grawer , który pojawia się w spisach grawerów i rytowników pieczęci w drugiej połowie lat 20 . XX w ., zob . Księga Adresowa Polski ( wraz z w . m . Gdańskiem ) dla handlu , przemysłu , rzemiosł i rolnictwa 1926 – 27 , s . 719 ; Księga Adresowa Polski ( wraz z w . m . Gdańskiem ) dla handlu , przemysłu , rzemiosł i rolnictwa 1928 , s . 1423 .
209
Ur . 2 grudnia 1892 r . w Grodzicach . Jego rodzicami byli : Antoni i Marcela z d . Wróblewska . Był z zawodu rytownikiem , który w 1922 r . przybył z Warszawy do Poznania , zob . APP , AmP – Kartoteka , sygn . 14439 , k . 422 .
210
Księga Adresowa Miasta Stołecznego Poznania na rok 1933 , Dział III , s . 22 ; Księga Adresowa dla Handlu – Przemysłu – Rzemiosła Stoł . M . Poznania 1936 – 37 , s . 65 .
211
Tamże .
212
Szerzej o mobilności mieszkańców Poznania w pierwszej połowie XIX w . zob . K . Makowski , Rodzina poznańska w I połowie XIX wieku , Poznań 1992 , s . 64 – 68 ( przedruk : KMP 2017 , nr 4 , s . 62 – 66 ).