Materiały do dziejów Archiwum Państwowego w Poznaniu
201
Pierwszą , najstarszą i najobszerniejszą , jest spuścizna Kazimierza Kaczmarczyka , archiwisty , historyka , regionalisty , wydawcy źródeł , dyrektora Archiwum Państwowego w Poznaniu w latach 1925 – 1953 . Spuściznę zakupiło Archiwum Polskiej Akademii Nauk w 1967 r . od wdowy po profesorze Józefy Kaczmarczykowej 3 . Objętość nabytych materiałów wynosiła około 4 mb akt . W 1997 r ., po zakupieniu przez Oddział poznański spuścizny księgarza i wydawcy Jana Jachowskiego , wyłączono z jego materiałów około 2 mb materiałów dotyczących Kazimierza Kaczmarczyka i włączono do jego spuścizny . Z Biblioteki Zakładu Narodowego im . Ossolińskich pozyskano mikrofilmy korespondencji z lat 1896 – 1958 , którą w 1954 r . dyrektor poznańskiego Archiwum podarował do zbiorów Ossolineum .
W 2009 r . Elżbieta Grabarczyk – wnuczka Kazimierza Kaczmarczyka – przekazała w darze 0,28 mb akt , a w 2010 r . sprzedała Archiwum 39 fotografii , przedstawiających dyrektora i jego współpracowników z okresu międzywojennego oraz gmach Archiwum przed 1939 r .
Prace porządkowo-inwentaryzacyjne prowadzone były z przerwami w latach 1967 – 2002 przez Annę Marciniak oraz w latach 2006 – 2010 przez Jarosława Matysiaka . Rozmiar zespołu wynosi 5,50 mb . Spuścizna oznaczona sygnaturą P III-35 zawiera materiały z lat 1687 – 1968 . Podzielono ją na osiem zasadniczych grup .
Okres pracy Kazimierza Kaczmarczyka jako dyrektora Archiwum Państwowego w Poznaniu odzwierciedlają archiwalia zgromadzone w grupie II – Materiały działalności organizacyjno-naukowej , wydawniczej , redakcyjnej i społecznej ( jednostki archiwalne 156 – 235 ) oraz w grupie III – Materiały biograficzne ( jednostki archiwalne 236 – 258 ). Są to wszelkiego rodzaju dokumenty , sprawozdania , pisma okólne , notatki i korespondencja .
3
Wartość naukowa materiałów Kazimierza Kaczmarczyka była już doceniana za jego życia . W 1956 r . dyrektor Archiwum PAN dr Zygmunt Kolankowski wystąpił z propozycją zakupu spuścizny od byłego dyrektora Archiwum Państwowego w Poznaniu . W liście wysłanym przez Kolankowskiego do Kaczmarczyka czytamy m . in .: „ Ponieważ Archiwum PAN gromadzi wszelkiego rodzaju materiały , które mogłyby stanowić źródło do historii nauki Polskiej , przeto reflektowałoby na nabycie zebranych przez Sz . Pana materiałów . Z uwagi na celowość zabezpieczenia całości materiałów jako jednorodnego kompleksu dokumentacyjnego związanego bezpośrednio z Osobą jego Twórcy – Archiwum najchętniej zakupiłoby wszystkie zebrane i wytworzone przez Sz . Pana materiały / zarówno rękopisy gotowych prac , jak i notatki , wypisy , wyciągi , korespondencję naukową z instytucjami oraz z poszczególnymi uczonymi i t . p ./, z tym , że na życzenie Sz . Pana Archiwum PAN mogłoby zapewnić Mu korzystanie z części , które byłby niezbędne dla dalszej Jego pracy ”. Zob . fragment pisma dyrektora Archiwum PAN dr . Zygmunta Kolankowskiego do K . Kaczmarczyka L . dz . Arch . 302 / 56 z 12 maja 1956 r . Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie Oddział w Poznaniu ( dalej PANAWOP ), Materiały Kazimierza Kaczmarczyka ( 1878 – 1966 ), sygn . P III-35 , j . a . 260 , k . 44 . Z ówczesnej propozycji Archiwum PAN Kaczmarczyk nie skorzystał , traktując swoją spuściznę jako materiał warsztatowy dla własnych badań .