144 Szymon Bauman , Paulina Chrząszcz
Typariusze pieczętne sygnowane przez J . G . Ehlerta występują stosunkowo często w wielkopolskich archiwach i muzeach 74 . Są to najczęściej pruskie pieczęcie urzędowe , które charakteryzują się postacią jedynie tekstową , tzw . pieczęć amorficzna 75 . Ich napis napieczętny jest otokowy , w polu pieczęci zaś w dwóch wierszach , majuskułowy w języku niemieckim . Wykonanie części z odnalezionych typariuszy przypada na lata 1887 – 1918 , kiedy podjęto się realizacji ustawy wprowadzającej czterdzieści powiatów w prowincji poznańskiej , w skład której weszło m . in . podzielenie powiatu poznańskiego na dwa nowe powiaty ( Poznań Wschód i Poznań Zachód ) oraz wydzielenie miasta Poznań jako powiat miejski 76 .
ELKELES , Salomon ( Poznań ). Był właścicielem zakładu pieczętarskiego i biura technicznego , które w latach 80 . XIX w . działały w Poznaniu . Ich siedziba znajdowała się najpierw przy ul . Mokrej 1 77 , a następnie pod numerem 2 78 . Przedsiębiorstwo Elkelesa nie działało długo , albowiem w księdze adresowej z 1886 r . odnajdziemy Salo z przypisanym zawodem jedynie jako kupiec ( Kaufmann ) 79 , a w spisie z 1890 r . jest już przedstawiany jako pomocnik w teatrze ( Theater-Requisiteur ) 80 .
Salomon Elkeles w anonsach prasowych oferował : klisze do ogłoszeń , stemple , stemple mosiężne z farbą 81 , eleganckie niklowane stemple kieszonkowe 82 ,
74
Udało się do tej pory odnaleźć następujące typariusze wykonane przez Ehlerta : pieczęć urzędu sołeckiego w Nowej Wsi Królewskiej ( APP , Tłoki , sygn . T V , 25 ), pieczęć zarządu majątku w Trzciance ( APP , Tłoki , sygn . T V , 40 ), pieczęć wójta wiejskiego w Lesznie ( APP , Tłoki , sygn . T IX , 99 ), pieczęć urzędu stanu cywilnego we Wrześni ( MR Września , sygn . MRW 2098 ), pieczęć zarządcy dóbr Góry ( MR Września , sygn . MRW 2227 ), pieczęć zarządu dóbr Stare Gałęzewo ( MR Września , sygn . MRW 2225 ), pieczęć zarządcy dóbr Nowa Wieś Królewska ( MR Września , sygn . MRW 2224 ), pieczęć cechu młynarzy w Stęszewie ( MR Stęszew , sygn . MRSt 73 ), pieczęć wójta wiejskiego w Napachaniu ( MNRiPR-S , sygn . MNR H – 1153 ), pieczęć wójta wiejskiego w Wirach ( MNRiPR-S , MNR H – 1154 ). Zob . także Zbiór tłoków i stempli pieczętnych …, nr kat . 98 , 113 , 282 .
75
„ Pieczęć amorficzna – pieczęć bez wyraźnej legendy i zaznaczonych granic pola , głównie współczesne tuszowe pieczęcie tekstowe ”, cyt . za : A . Baniecki , D . Bednarek , D . Żygadło , R . Forysiak-Wójciński , P . Gut , J . Leśniewska , M . Hlebionek , Materiały do polskiego słownika sfragistycznego , „ Archiwista Polski ” 2010 , t . 3 , s . 51 .
76
J . Kozłowski , Administracja Wielkopolski pod pruskim zaborem 1793 – 1918 , Poznań 2000 , s . 60 – 64 .
77
„ Wielkopolanin ” z 10 marca 1883 , r . 1 , nr 20 , s . 4 .
78
„ Wielkopolanin ” z 11 sierpnia 1883 , r . 1 , nr 64 , s . 4 .
79
Adressbuch der Stadt Posen 1886 , s . 20 .
80
Adress- und Geschäfts-Handbuch der Stadt Posen 1890 , s . 25 . Salomon mieszkał wtedy przy ul . Żydowskiej 10 .
81
Pieczęcie umieszczane w prostokątnych mosiężnych pudełkach , w których wpierw wmontowywano poduszkę nawilżoną farbą bądź tuszem .
82
Pieczęcie umieszczane w niklowanych okrągłych pudełkach , które przypominały zegarki kieszonkowe , stąd wzięła się ich niemiecka nazwa : Uhrstempel .