36
ks. Dominik Kubicki
świadomie), że każdy błąd w poznaniu bezwzględnie okaże się czy wręcz
okazuje moralnym złem w działaniu.
Biografia Augusta Cieszkowskiego pozostaje powszechnie znaną – zwłaszcza wszystkim zainteresowanym XIX stuleciem dziejów polskiego narodu.
I chociaż zostały opracowane jego poglądy filozoficzne, społeczne i polityczne, gospodarcze i ekonomiczne, dopełnione opracowaniem jego działalności naukowej i politycznej, to nie wydaje się, aby pełna biografia naukowa,
na którą wciąż jeszcze oczekujemy jako środowiska naukowe i badawcze,
zdołała wyczerpać spojrzenie na życiowe, egzystencjalne opus Augusta hr.
Cieszkowskiego2.
Podjęte w poniższym rozważaniu badawcze spojrzenie na życiowy czyn
i nierozerwalnie sprzęgniętą z nim twórczość pisarską i zwłaszcza badawczą
Cieszkowskiego stanowi próbę rozpoznania twórczego spełnienia się w jeste
stwie w glorii życia, wtopionego w wydarzanie się polskiego oikoumene w ścisłej
interakcji z dziedzictwem kulturowym Rzeczypospolitej jako niepowtarzalnej wspólnoty cywilizacyjnej. W pierwszym etapie tychże badawczych refleksji podejmiemy próbę spojrzenia na kulturowe dziedzictwo Rzeczypospolitej
i sytuację duchowej epoki dziewiętnastowiecznej, w której przyszło spełniać
się twórczo autorowi Ojcze Nasz; natomiast w drugim etapie rozważań pozwolimy sobie jedynie na przykładowe ukazanie ścisłego związku pomiędzy
kulturowością narodu Rzeczypospolitej i dziejami narodu polskiego a tkwieniem Cieszkowskiego w tymże kulturowym dziedzictwie polskiej oikoumene
i podjętą twórczością jako jednej z płaszczyzn jego spełnienia się w jestestwie
w glorii życia.
1. Interakcja kulturowego dziedzictwa Rzeczypospolitej
i sytuacji duchowej epoki dziewiętnastowiecznej perspektywą
rozumienia opus twórczego Augusta hr. Cieszkowskiego
Namyślając się nad wyborem najlepszego sposobu i zarazem najbardziej całościowej perspektywy uchwycenia opus naukowego Augusta hr.
Cieszkowskiego – opus, pozostającego bezsprzecznie materialnością jego życiowego spełniania się w jestestwie, nie jesteśmy wolni od uświadomienia
sobie imperatywu, że takąż badawczą refleksję należałoby rozpocząć bądź,
lepiej, osadzić od nawiązania do realiów europejskiej nowożytności. Ale zanim to stanie się naszym udziałem, pozwolimy sobie przywołać interesują-
2 Por.
K. Wojnowski, Wstęp. August hr. Cieszkowski, [w:] A. Cieszkowski, Prolegomena do hi
storiozofii, Poznań 2007, s. 11.