98
Marcin Mikołajczyk
W 1805 r. wstąpili do Bractwa Michał Karyłło z Macedonii oraz Grzegorz
Szabelski, syn kupca Anastazego34. W czasach Księstwa Warszawskiego do
Konfraterni Kupieckiej należeli: Demitry Kałuba (handel winem), Michał
Karyłło (handel winami węgierskimi), Jerzy Lepory (handel winem), Michał
Pawłowski (handel winem), Grzegorz Szabelski (handel winem), Konstanty
Tuszyński (handel winami węgierskimi); Marianna Żupańska (wdowa), od
roku 1813 Jan Żupański (handel winem) oraz Konstanty Żupański (handel
winem)35.
Przywiązanie Greków poznańskich do religii było bardzo silne. Mimo
zmiany nazwisk, zawsze podkreślali, że są Grekami. Z wielką pieczołowi
tością kultywowali zwyczaje greckie oraz obrzędy i ceremoniał kościelny.
17 stycznia 1778 r. mieszkańcy Poznania byli świadkami (pierwszy i ostat
ni raz) ciekawego obrządku kościoła prawosławnego, Grecy po odprawie
niu nabożeństwa w kamienicy Garczyńskich poszli w uroczystej procesji przy
asystencji wojska rosyjskiego na most wielki przy przedmieściu św. Rocha
i przy odgłosie salw z broni palnej oraz armat pop poświęcił Wartę.
Grecka gmina została założona najprawdopodobniej około 1750 r. Emi
granci mieszkający w Poznaniu byli chrześcijanami wyznania prawosławne
go, jak sami o sobie mówili „wyznania greckiego obrządku orientalnego”.
Nie byli grekokatolikami, tzn. unitami, a taki pogląd pokutuje jeszcze w wie
lu opracowaniach. Zgodnie z prawem kanonicznym, poznańska parafia mu
siała podlegać biskupowi miejsca. W związku z tym podlegała jurysdykcji
biskupów bukowińskich (rezydujących w Czerniowcach w Austrii), węgier
skich i greckich (patriarchat ekumeniczny w Konstantynopolu)36. Zależność
ograniczona była do wyświęcania kapłanów i udzieleniu im błogosławień
stwa przed objęciem danej cerkwi; nie udzielano kapłanom żadnych zaleceń
co do sprawowania funkcji w poszczególnych parafiach.
Do 1802 r. zwierzchnictwo nad kaliską i piotrkowską wspólnotą posiadał
protopop rezydujący w Poznaniu.
Głównymi opiekunami gminy od początku jej istnienia byli przedsta
wiciele rodziny Żupańskich37. Ufundowali oni pierwszą kaplicę w kamieni
cy Garczyńskich, następnie w 1793 r. , przeniesioną do kamienicy na Starym
Rynku nr 74, a w 1819 na ul. Nową 2 – która przetrwała do chwili rozwią
zania gminy greckiej przez ostatnich ich członków: Wacława, Jana i Stefana
Żupańskich, w 1909 r. Jak podaje Maria Wicherkiewiczowa, kaplica była bo
gato, a nawet z przepychem urządzona, zdobiły ją liczne obrazy ze szkoły bi
34 Tamże,
s. 36.
s. 194-195.
36 J. Raciborski, Monografja Kalisza, Kalisz 1912, s. 131.
37 M. Wicherkiewiczowa, dz. cyt., s. 53.
35 Tamże,