Przegląd Archiwalno-Historyczny
Tom I
Poznań 2014
SYMPOZJA, ZJAZDY, KONFERENCJE,
SPRAWOZDANIA NAUKOWE
Sprawozdanie z XXVII Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Kartografii
Lublin, 19-21 września 2013 r. „Dawne mapy jako źródła w badaniach geograficznych i historycznych”
Na Uniwersytecie im. Mari Curie-Skłodowskiej w Lublinie 19-21 września
2013 r. odbyła się konferencja pt. „Dawne mapy jako źródła w badaniach
geograficznych i historycznych”, której głównym organizatorem był Zespół
Historii Kartografii przy Instytucie Historii Nauki PAN.
Konferencję otworzył przedstawiciel w/w Zespołu Radosław Skrycki
(Zespół Historii Kartografii PAN w Warszawie). I sesję prowadził Andrzej
Czerny (Zakład Kartografii i Geomatyki UMCS w Lublinie).
W sesji inauguracyjnej referaty wygłosili Ryszard Szczygieł (UMCS w Lublinie) oraz Joanna Plit (Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowa
nia PAN w Warszawie). Pierwszy z autorów przedstawił referat „Rola źró
deł kartograficznych w badaniach dziejów osadnictwa”. Naukami, które
zajmowały się badaniem osadnictwa od czasów antycznych, była historia
i geografia. Od czasów renesansu, gdy pojawiła się kartografia jako nauka,
pole badawcze rozszerzyło się. Przełomu dokonali 3 badacze: Zygmunt Woj
ciechowski, Franciszek Piekosiński i Oswald Balcer, którzy na przełomie wie
ków rozszerzyli pole badawcze nad osadnictwem poprzez wykorzystanie
map katastralnych i powiązanie historii osadnictwa z historią gospodarczą.
W okresie międzywojennym, prof. Stanisław Zajączkowski sprecyzował po
jęcie punktu osadniczego i stosunek tych punktów do terytorium, gospodar
ki i społeczeństwa. Od XVII w. przy opisach osady wykorzystywano źródła
kartograficzne jako ilustrację. W podsumowaniu autor podkreślił brak prze
wodnika, który byłby zbiorem pojęć kartograficznych do odczytu map topo
graficznych i planów miast.
Drugi inauguracyjny referat zajął się problemem „Analiz geograficznych
i historycznych dawnych map”. Według autorki, mapa jest postrzegana na
różne sposoby:
– kartograf traktuje mapę jako przedmiot badań, analizuje jej wykonanie,
– dla geografa mapa jest metodą badawczą,
– dla historyka mapa jest źródłem informacji.
Te trzy podejścia nie we wszystkich aspektach się pokrywają. Potrzebne
są więc konsultacje. Aby mapa stała się wiarygodnym źródłem, potrzebna
jest analiza. Im starsze mapy, to analiza musi wziąć pod uwagę ewentualne