PrzeGląd Archiwalno-Historyczny
Tom I
Poznań 2014
Jerzy Ł o j k o (Konin)
O wielkopolskich nekrologach cysterskich
jako źródłach do badań nad składem osobowym
konwentów klasztornych
przełomu XVIII i XIX stulecia
Nekrologi cysterskie – zwane także obituarzami, księgami zmarłych – obec
nie należą do bardzo cennych źródeł historycznych, chociaż w okresie, gdy
je spisywano, nie odgrywały takiej roli, określały bowiem codzienną litur
gię upamiętniającą zmarłych braci, dobrodziejów, przedstawicieli innych
zakonów, z którymi interesujący nas klasztor nawiązał konfraternie. Księgi
zmarłych były podręcznymi wykazami wyznaczającymi dzienne daty mszy
poświęconych pamięci zmarłych braci, współbraci i dobrodziejów klasztor
nych. Upamiętniały nie tylko członków właściwego konwentu, ale i krąg osób
w różnoraki sposób powiązanych z nim.
Kilka nekrologów wielkopolskich oraz suffragiów (ekstraktów z nekro
logów przesyłanych do innych zaprzyjaźnionych klasztorów) opublikowa
no w Pomnikach dziejowych Polski wydanych w drugiej połowie XIX stule
cia. Nekrolog lubiński opublikowano w nowej serii tego wielotomowego
wydawnictwa źródłowego. Ostatnio ukazał się nekrolog paradyski, wy
dany przez Rafała Witkowskiego1. W zbiorach Archiwum Państwowego
w Poznaniu zachowało się kilka nekrologów cysterskich, które do tej pory
nie były wykorzystywane w badaniach nad zakonem cysterskim i jego wiel
kopolskimi domami męskimi w Bledzewie, Lądzie, Łeknie (Wągrowcu)2,
Obrze, Przemęcie, oraz żeńskimi w Owińskach i Ołoboku. To one stano
1 Nekrolog
paradyski, wyd. R. Witkowski, w: Monastica Polonia. Fontes et Studia, pod red.
A.M. Wyrwy, R. Witkowskiego, t. 1, Wizytacje klasztoru cysterek w Owińskach. Nekrolog klasztoru
cystersów w Paradyżu. Katalogi monastyczne, Warszawa 2009, s. 90-158.
2 Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu (dalej: AAP), akta zakonne AZ 4/14.