178
Recenzje i noty bibliograficzne
Publikacja składa się z trzynastu rozdziałów , opisujących wybrane okresy w historii miasta i okolicy , począwszy od średniowiecza poprzez potop szwedzki , okupację hitlerowską po początek XXI w . Oddzielne fragmenty opracowania przedstawiają postać ostatniego burmistrza miasta w II Rzeczypospolitej , ujskie pieczęcie oraz pamiątki i zabytki przechowywane w Muzeum Okręgowym w Pile . Każda część uzupełniona jest materiałem ikonograficznym w postaci zdjęć , zestawień i map .
Autorami poszczególnych rozdziałów są : Marcin Hlebionek , Marek Fijałkowski , Józef Zielonka , Marzena Rybarczyk , Roman Grewling , Mikołaj Pietraszak Dmowski , Henryk Zimniak i Edmund Wolski . M . Hlebionek , M . Fijałkowski i H . Zimniak napisali po kilka rozdziałów .
Pierwszy z nich pt . Kasztelania ujska opracowany przez Marcina Hlebionka przedstawia dzieje administracji lokalnej grodu ujskiego w powiązaniu z większymi jednostkami terytorialnymi : dzielnicą wielkopolską i państwem polskim . Prezentuje źródła archeologiczne i pisane , powołuje się na wcześniejsze opracowania odnośnie urzędu kasztelana oraz historii osady , później miasta . Opisuje burzliwe dzieje nadnoteckiego grodu w okresie średniowiecza . Wymienia udokumentowanych źródłowo ujskich kasztelanów , począwszy od Olbrachta do Zbyluta z rodu Pałuków . Tekst uzupełniają mapy Polski , plany lokalizacji grodu i kasztelanii oraz wizerunki herbów rodowych kasztelanów .
W drugim rozdziale ten sam autor przedstawia okoliczności nadania miastu prawa magdeburskiego przez króla Władysława Jagiełłę . Cytuje tekst przywileju , który nie zachował się w oryginale , a istnieje jedynie w postaci wpisu lokacyjnego do Metryki Koronnej , przechowywanej w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie . Wyjaśnia szczegółowo zagadnienia natury prawno-ustrojowej i regulacje w sprawach gospodarczych zawarte w akcie nadania praw miejskich Ujściu . Dokonuje porównania z przywilejami lokacyjnymi innych miast . Autor zamieszcza krótką wzmiankę o znaczeniu archiwum dla każdej społeczności .
Marcin Hlebionek napisał również trzeci rozdział omawianego opracowania na temat ujskich pieczęci . Przedstawia rodzaje pieczęci od miejskich ( od najstarszej z 1432 r . po te z końca XIX w .) poprzez cechowe ( m . in . sukienników , szewców , krawców , piwowarów , rzeźników od końca XVIII do początku XX w .) po pieczęcie gmin wyznaniowych ( parafii katolickiej p . w . św . Mikołaja , gminy ewangelickiej i wspólnoty żydowskiej – wszystkie z XIX w .). Wyjaśnia symbolikę znaków umieszczanych na pieczęciach i przedstawia aktualne wyniki badań w dziedzinie ujskiej sfragistyki . Uzupełnieniem są zdjęcia odcisków pieczęci i niektórych typariuszy .
Autorem czwartego rozdziału pt . Kapitulacja ujska – prawda i legenda jest Marek Fijałkowski . Wyjaśnia on szczegóły wydarzeń , związanych z kapitulacją wojsk polskich w 1655 r ., które tkwią w świadomości mieszkańców Ujścia i okolic do dzisiaj . Opisuje okoliczności początkowych zwycięstw wojsk polskich w północnej