AGA 29
RISOPRINTEN
ALGEMEEN
De risograaf is een speciaal soort stencildrukprinter dat
in augustus 1986 op de markt kwam, vervaardigd door
de Riso Kagaku Corporation. De printer is voornamelijk
ontworpen voor grote oplages van fotokopieën en drukken.
Soms wordt het een digitale kopieermachine genoemd,
aangezien nieuwere modellen ook gebruikt kunnen worden
als netwerkprinter doch als zelfstandig kopieermachine.
Wanneer de druk in meer dan 20 stuks wordt geprint, is
het meestal veel goedkoper per pagina dan een reguliere
fotokopieermachine, laser of inkjet printer.
De risografie wordt ook wel het moderne broertje van de
mimeografie genoemd. Mimeografie is een variant op de
zeefdruktechniek, waarbij een vlies bewerkt met was een
kleurstof (of inkt) doorlatende laag wordt, bijvoorbeeld door
het drukken met stalen letters of door het met een etsnaald
te bekrassen. Dit vlies wordt dan een ‘matrix’ genoemd,
en is in spiegelbeeld van het gewenste originele bestand
of tekst. De matrix wordt vervolgens om een drukcilinder
gespannen die dan de inkt door de openingen perst en zo
een afdruk op het papier maakt. Waar de risograaf hier van
afwijkt is dat in plaats van een vlies met was gebruikt wordt,
maakt de risograaf gaatjes in het stencil door deze met hitte
uit te branden. Vervolgens wordt door deze gaatjes de inkt
geperst. Net als bij mimeografie en zeefdruk, wordt bij de
riso één kleur per drukgang geprint. Wanneer afbeeldingen
of pagina’s (uit bijvoorbeeld een boekje) uit meerdere kleuren
bestaat zal voor elke kleur de afdruk apart door de machine
gehaald moeten worden.
TECHNIEK
De onderliggende techniek van de risograaf is erg
vergelijkbaar met een mimeograaf. Het combineert
verschillende processen samen, die voorheen slechts
handmatig uitgevoerd konden worden.
Het origineel wordt door de machine gescand en maakt zo
een master (matrix), dit doet de machine door kleine gaatjes
te branden in een thermische drukplaat op de desgewenste
plekken. Zodra de master klaar is wordt deze om een
drukcilinder gebonden en wordt de inkt door de gaatjes in de
master geperst. Het papier gaat plat door de machine, terwijl
de cilinder onder hoge snelheid rotaties maakt om elke
afbeelding op het papier over te kunnen brengen.
Deze eenvoudige techniek is zeer betrouwbaar vergeleken
met een standaard printer en kan niet alleen een grote
snelheid aan (meestal 130 pagina’s per minuut), maar
ook een laag kostenplaatje. Een goede risograaf kan zo’n
100.000 masters en 5.000.000 kopieën maken en heeft
daardoor dus een lange levensduur.
Omdat het proces reguliere, ‘echte’ inkt gebruikt ̶ zoals
bij offset printing ̶ en er geen warmte nodig is om de inkt
te kunnen fixeren ̶ net als bij een fotokopieermachine of
een laser printer ̶ kan de afdruk van een risograaf worden
behandeld als elk ander geprint materiaal. Dit betekent dat
de afdrukken die door een risograaf zijn bedrukt, ook door
een laser printer kan worden bedrukt en andersom.