I look into your eyes and see the universe not yet born. - Rumi
Intimiteit. Wat is het eerste beeld of gevoel dat in je opkomt bij dat woord? De aanraking van een hand? De sensatie van een warme adem tegen je wang of in je nek? Intimiteit tovert vrijwel altijd een ander tevoorschijn: we zijn intiem met… Onze woordenschat voor intimiteit is de echo van onze ervaring van liefde en seksuele eenheid. Het verlangen naar seksuele intimiteit is misschien wel het diepste verlangen dat onze moderne cultuur herkent en tot uitdrukking brengt. In een wereldlijke cultuur betekent intimiteit voornamelijk nog: fysieke intimiteit, gevuld met de diepte van een emotionele connectie. We denken dus over intimiteit in termen van een paar, gewoonlijk heteroseksueel of dansend met de polariteit mannelijk-vrouwelijk.
Dit gewenste verbond met een ander mens vormt vaak de volledige context voor onze diepgevoelde honger naar verbinding en transcendentie. Hunkerend naar de vervulling van waarlijk gezien en gekend worden, zoekend naar een plek om ten volle te zijn wie we zijn, lopen we het risico om onszelf over te leveren aan de handen en armen van een ander. Het droombeeld van de soulmate, die ene persoon die al onze verwrongen, kinderlijke behoeften en de kwetsbare bloem van ons potentieel zal zien, kennen en koesteren, is de god van de postmoderne cultuur.
Het lijkt zo volstrekt normaal om aan intimiteit te denken als aan een dans van twee verstrengelde zielen in een lichaam, toch is dit heel nieuw in de menselijke cultuur. Seks en lust bestaan overduidelijk al vanaf het begin der tijden. De gepassioneerde, exclusieve liefde is pas sinds kort een geaccepteerde uitlaatklep voor menselijk verlangen en aspiratie. Ongeveer 300 jaar geleden, aan het begin van de moderne tijd, begonnen mannen en vrouwen te trouwen uit liefde. Daarvoor was het huwelijk een meer praktische vorm van samenzijn: het hielp de lagere klasse in hun levensonderhoud te voorzien en het gaf de adel juridische kaders rond bezit en bloedlijnen.
Het ging niet over je soulmate vinden. Waar komt al die opwinding rond het hebben van een persoonlijke, intieme relatie dan vandaan? Hoe verdiepen we onze verbinding met de liefde en het leven? Is polyamorie (je verbinden via meer dan één seksuele, intieme relatie tegelijkertijd) een antwoord? Voor mij hangt het antwoord op deze vragen af van hoe we intimiteit opvatten en hoe dat begrip een visie voor de toekomst opent.
If I love myself I love you. If I love you I love myself. - Rumi
“Als ik zou moeten zeggen wat ik denk en voel, zou niemand met me samen willen zijn. Mijn stem zou te luid zijn,” zegt Iris keer op keer. Iris is 17, ze zit in haar eindexamenjaar en ze doet mee aan een onderzoek, geleid door mijn collega’s Carol Gilligan en Lyn Mikel Brown. In tegenspraak hiermee volgt een defensief: “Maar je moet nu eenmaal relaties hebben!” Gilligan vervolgt in ‘The birth of pleasure’: Daar ben ik het mee eens. We hebben geluisterd naar de eerlijke uitspraken van jonge meisjes. “Als je niet zegt wat je voelt en denkt, waar ben je dan in die relaties?” Iris ziet de paradox in wat ze zegt: ze heeft het hebben van een relatie opgegeven om een relatie te kunnen hebben, door de stem in haar die fluistert dat zij met iemand samen zou kunnen zijn, het zwijgen op te leggen.