Leiderschap in crisistijd
Janka Stoker, hoogleraar leiderschap aan de Rijksuniversiteit Groningen, deed samen met haar collega Harry Garretsen onderzoek naar leiders in crisistijd. “De eerste reflex van leiders, die in een crisissituatie terecht komen, is terugvallen op directief gedrag. Dat is vaak het meest effectief in crisissituaties waarin het aankomt op onmiddellijk en doelgericht handelen.” Om als organisatie optimaal te reageren op een grootschalige externe schok, zijn oplossingen nodig, nieuwe ideeën en de flexibiliteit om te veranderen. Directief leidersgedrag belemmert dat juist. Na de financiële crisis was er nog een jaar hetzelfde directieve gedrag waar te nemen, na de Brexit crisis was dat zelfs twee jaar, volgens Stoker.
Wat ook uit het onderzoek komt is dat de maatschappij belang heeft bij een consistente boodschap in zowel woord als gedrag vanuit de leider. We hechten belang aan het goede voorbeeld en leiders zijn uiterst kwetsbaar als ze zich niet zelf houden aan hun zelfgemaakte afspraken. Mensen willen kunnen vertrouwen op de leider.
Zodra de eerste crisis er wat af is, zoals hoe we ons nu bewegen, is het noodzakelijk om juist de touwtjes te laten vieren en ook uit de overlevingsstand te komen en dus niet meer directief leiding te geven. Wat het dan van een leider vraagt is om te blijven reflecteren op het eigen gedrag en de omgeving. Leiderschap is afhankelijk van de context waar je je in bevindt, is dan ook de conclusie uit het onderzoek van Stoker en Garretsen.
Servant-Leadership aan te leren?
Servant-leaders zijn leiders die bewust zijn van zichzelf en hun omgeving. Dat vraagt zelfonderzoek, persoonlijke ontwikkeling en nauwlettend oog voor anderen en de processen en ontwikkelingen die zich afspelen in een organisatie maar ook daarbuiten.
Alle gedragskenmerken van Servant-Leadership zijn in principe aan te leren. Het is dus niet zo dat je met deze kenmerken geboren wordt. Natuurlijk zal er meestal wel een aantal kenmerken in aanleg aanwezig zijn en ook die zijn weer verder te ontwikkelen.
WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL