WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL
Neoliberale economie
Milton Friedman (1912-2006), één van de grondleggers van het monetarisme waar onze huidige economie op is gebaseerd, had gelijk toen hij stelde dat in een crisis het ondenkbare onvermijdelijk wordt.
Tot voor kort werd nog gedacht dat onze neoliberale economie de enige juiste vorm van economie was. In haar handelen en reageren op de crisis zie je daar nog duidelijke voorbeelden van: grote bedrijven moeten overeind gehouden worden.
KLM wordt gezien als één van de aanjagers van onze economie omdat, zoals gesteld wordt door de overheid, er direct en indirect 370.000 banen afhankelijk zijn van dat bedrijf. Overigens is dat getal al lang achterhaald en weerlegd, maar daar gaat het nu niet om. Het gaat om het feit dat beursgenoteerde bedrijven moeten blijven bestaan als aanjagers van onze monetaristische economie (het monetarisme concentreert zich op de vraag en aanbod van geld, als een primaire manier waarop economische activiteit kan worden geregeld). De financiële economie dus.
De liberalisering, waar Friedman een groot voorstander van was, zou voor iedereen een grotere levensstandaard betekenen. Het resultaat van dat model is dat alleen de rijksten rijker werden en worden, dat er een overgrote meerderheid van de mensheid in relatieve armoede leeft, dat onze aarde in haar grondstoffen uitgeput raakt en we met deze economie ons ecologisch systeem hebben vernield. De economische groei van de afgelopen decennia is grotendeels bekostigd door een ongebreidelde exploitatie van de kostbare en kosteloze producten die onze aarde levert (lees: Biokapitaal van Andreas Weber). Het is toch cynisch dat bedrijven, die tot voor kort alleen maar bezig waren met het rijker maken van hun aandeelhouders en miljarden aan dividend uitkeerden, nu steun van de overheid nodig hebben om te ‘overleven’. Niet alleen werden de rijken steeds rijker door dit denken en handelen, onze leefwereld, ons ecologisch bestel werd steeds armer: uitputting van de aarde, monoculturen die onze aarde uitputten, etc. Alles ten gunste van dat neoliberale economische model.
Deze crisis opent de deuren
En toen was er Covid-19 en de daarmee gepaard gaande coronacrisis. De wereld kwam tot stilstand en had nog maar één opdracht: koste wat kost overleven en een virus zien te overwinnen. Los van de vraag of er adequaat is gehandeld door regeringen, ontstaat er in het kielzog van deze crisis een tweede crisis, namelijk een economische. En alles, maar dan ook letterlijk alles waar we zo aan gewend en gehecht waren, valt als een kaartenhuis in elkaar. Nu moeten we ons dagelijks leven gaan inrichten langs de lijnen van overleven, bewustzijn, verbinding, herstel en een veranderende wereld. Velen zullen deze crisis vervloeken. Toch zijn er ook heel veel geluiden die deze crisis als een zegen zien.
Duwtje in de rug
Wat zien we gebeuren? De gevestigde orde probeert, zoals bij elke crisis, het bestaande systeem te redden. We zagen dat destijds ook bij de bankencrisis. Toch heeft dat geen zin en zal het zeker niet bijdragen aan de wereld die al in transitie verkeerde, welke door Covid-19 een extra duwtje in de rug krijgt. De omslag valt niet meer te stoppen.