Externaliseren
We externaliseren alle narigheid die voortvloeit uit ons huidige onderwijssysteem. Het ligt niet aan de manier waarop we met onderwijs omgaan en niet aan hoe we daarin met mensen omgaan, nee: het ligt aan de individuen zelf. Die hebben, als het om kinderen en jongeren gaat, het één of andere individuele plakkertje (ADHD, PDD-NOS, Z.U.C.H.2, ASS en zo kan ik nog wel even doorgaan…). Zij zijn gestoord en passen niet in de wereld van de normale, gemiddelde mensen. Als het om de docenten gaat, ligt het ook aan henzelf. Ze zijn onvoldoende geschoold, hebben individuele problemen, raken uitgeput en burn-out door persoonlijke oorzaken. Zij allen zijn degenen die falen, de misfits.
Ik moet hierbij altijd denken aan een kat die ik gehad heb, meneer Joséphine. Aan het eind van zijn leven begaven zijn nieren het. De slijmvliezen in zijn lichaam probeerden de taken van de nieren over te nemen, alleen dat lukte niet. Gevolg was onder andere dat hij een sterk ontstoken bek had. Iedere hap eten die hij nam, deed enorm zeer. Toch had hij honger en hij bleef dus wel eten. Zijn reactie op de pijn was om bij iedere hap een enorme oplawaai te geven tegen zijn etensbak en er fel tegen te blazen. In aanraking met die bak voelde hij immers een ondraaglijke pijn! Wat dit katertje niet kon zien, was dat de pijn niet veroorzaakt werd door de etensbak maar door zijn eigen ontsteking.
Dat is precies wat er aan de hand is met ons onderwijs: zodra er pijn ervaren wordt, ligt het aan de aanleiding van die pijn en wordt er niet gekeken naar de oorzaak ervan. De pijn komt in de vorm van leerlingen die uitvallen, die weigeren, stilvallen, in de contramine gaan. In de vorm van docenten die het niet meer aankunnen, die instorten, depressief worden, burn-out raken of ‘gewoon’ ander werk gaan doen. In de vorm van heel verstandige jonge mensen die “Nee, dank u wel” zeggen, als ze voorgesteld wordt om docent te worden. Daar doet het heus wel pijn, bij directies, inspectie, politiek en andere hotemetoten.
De toekomst van Nederland
Zij zouden naar zichzelf kunnen kijken. Naar de ziekte diep van binnen, die zich manifesteert in een etterende eigen bek. Een bek die pijn doet wanneer hij gevoed wordt met de inzet en betrokkenheid van de misfits, de ‘uitzonderingen’. Want die zijn, ironisch genoeg, nu net degenen die feedback geven aan het onderwijssysteem, aan de directies, aan de onderwijskundigen, orthopedagogen en allerlei beleidsmakers en -beïnvloeders. De ‘misfits’ nemen de moeite om te laten weten wat er met hen gebeurt. Hun pijn, verdriet, verbijstering, uitputting, woede en frustratie brengen ze naar degenen waarvan ze hopen dat zij ze kunnen helpen. Vervolgens blijkt dan dat degenen die met deze pijn geconfronteerd worden net zo zijn als meneer Joséphine: ze geven een keiharde mep en ze blazen. En de individuele leerling of docent moet het zelf maar uitzoeken.
Ondertussen woekert de ziekte diep in de ingewanden van het onderwijssysteem door. Ik las net in een interview met de hoogste baas van de onderwijsinspectie dat er gezocht moet worden naar hoe we betekenisvol en effectief les kunnen geven aan groepen van misschien wel zestig of zeventig leerlingen, als het docententekort structureel onoplosbaar zou blijken.
WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL