WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL
Met behoud van eigen integriteit
Ik loop zelf al zo’n zesentwintig jaar rond op de Aikido-mat en heb in de loop van die trainingsjaren ontdekt wat een ongelofelijk waardevolle metafoor deze specifieke krijgskunst biedt om de taaiheid van veranderprocessen beter te begrijpen. En vooral ook om letterlijk fysiek te leren hoe je constructief en productief blijft onder druk, kortom, met behoud van eigen integriteit.
"Hoe vaak zie je niet in organisaties het betere duw- en trekwerk? Mensen gaan zich verdedigen op allerlei manieren, vaak ten koste van een of meerdere anderen."
Hoe werkt het? Aikido is een hele vreemde krijgskunst. In tegenstelling tot wat je zou denken, gaat het daarbij namelijk niet over het gevecht winnen, maar over hoe je met behoud van jezelf én met behoud van de ander, die jou nota bene aanvalt, voorbij het gevecht komt tot een oplossing die beiden niet schaadt. Dat is vreemd, nietwaar? Een krijgskunst die gaat over leren samenwerken en creatief tot oplossingen komen?
Je oefent dit door je te laten aanvallen door een ander, net als in de meeste krijgskunsten. Je komt dus letterlijk onder druk te staan. Alleen de vraag is dan of je in dat moment vanuit die - ik noem het maar even Aikido-mindset - kunt blijven handelen in plaats van te vervallen in win-verlies gedrag. Als je hiertoe in staat bent, ben je in staat om vanuit eigen integriteit te handelen, vanuit je eigen waarden en je eigenwaarde en niet vanuit een ego-behoefte die zich geraakt voelt in die interactie met de ander.
Hoe vaak zie je niet in organisaties het betere duw- en trekwerk? Mensen gaan zich verdedigen op allerlei manieren, vaak ten koste van een of meerdere anderen. In de organisaties waar ik gewerkt heb, een middelgroot exportbedrijf en een grote internationale bank, heb ik veel gezien en ervaren van het continue ‘gevecht’ dat daar geleverd wordt, zowel op kleine schaal, onderling tussen collega’s, als ook op grotere schaal, zoals tussen afdelingen en in en door de top. Voor je het weet, zit je in een cultuur van jezelf indekken en vooral jezelf proberen te profileren. Ik heb mijzelf altijd verbaasd over hoe vaak en veel mensen een competitie of gevecht maken van situaties die helemaal geen competitie of gevecht zijn.
Door Aikido te beoefenen, ontwikkelde ik een soort Aikido-lens. Ik heb meer gevecht in het organisatie-leven gezien en ervaren dan op de mat. Ik zag dat als je bezig bent met winnen en controle, je niet bezig kunt zijn met samen en zelfregulering. Dit kost organisaties heel erg veel, niet alleen in termen van geld, maar ook in termen van verloren energie, capaciteit en werkplezier. Om nog niet te spreken van doelen die niet worden gehaald, fusies die niet goed slagen, veranderingen die onvoldoende succesvol worden doorgevoerd.
Een Aikido-mindset
Laten we even teruggaan naar de Aikido-mat. Daar word je geconfronteerd met willekeurige andere mensen die deze
sport beoefenen. Net als op het werk heb je het niet voor het kiezen. Op het werk kun je niet die lastige collega’s, moeilijke klanten, trage leveranciers, ongeïnteresseerde leidinggevenden etc. vermijden omdat je er geen klik mee hebt. Je zult de interactie en confrontatie met ze aan moeten gaan.
Zo is het ook op de Aikido-mat. Met bepaalde types vind ik het veel lastiger trainen dan met andere. Natuurlijk kun je
tijdens de training proberen die mensen te ontlopen. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik dat zeker wel eens doe. Geen zin in dat blok beton dat dan weer blijft staan en dan ook nog eens gaat argumenteren. Ik weet echter ook, dat ik hier iets te leren heb. In plaats van naar de ander te wijzen die iets zou moeten veranderen in mijn ogen, kan ik beter mijn tijd en energie besteden aan wat ik nu
precies doe wat de situatie ook niet helpt en waardoor ik in de weerstand van die ander blijf hangen.
Als ik dan terugga naar de basisprincipes van Aikido, onderzoek ik waar ik spanning heb in mijn lichaam, hoe ik gepositioneerd ben ten opzichte van de ander en wat ik in dat moment denk over de ander, de situatie en mijzelf. Tien tegen één dat ik inderdaad overbodige spanning heb ergens in mijn lichaam, dat ik niet goed sta ten opzichte van de ander om frictieloos te kunnen bewegen en dat ik oordelende
gedachten heb over de ander, de situatie en mijzelf. Ik zit gevangen in een win-verlies mind-set. Om nog maar niet te spreken van de bijbehorende emoties die dit oproept, zoals frustratie en irritatie.
De kunst van Aikido is, en ik weet het, dit gaat heel simpel klinken en is ontzettend moeilijk, om al die spanning (lichamelijk, mentaal en emotioneel) in het moment los te laten zodat ik terug in mijn eigen integriteit kom. Dan zet ik mezelf vrij en kan ik weer bewegen
Foto: Neeltje Klein