WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL
In de jaren negentig na het vallen van de Berlijnse Muur dachten links en rechts in de politiek dat het Kapitalisme ‘gewonnen’ had. De ‘Paarse’ kabinetten kozen voor een neoliberale weg waarin langzamerhand veel publieke verworvenheden (energievoorziening, de staatsbank, gezondheidszorg, sociale huisvesting, welzijnswerk) afgebouwd werden. Privatisering, sturing door de markt en zelfredzaamheid werden de toverwoorden.
"Nog steeds domineert de liberale visie, her en der gelardeerd met de postmoderne visie op o.a. duurzaamheid. Maar het is volstrekt onhelder waar het heen gaat. "
Enerzijds ‘booming business’, anderzijds een steeds groter wordende kloof tussen rijk en arm.
De aanval op de TwinTowers op 9/11/2001 luidde een culturele regressie in waarbij (voor)oordelen jegens ‘de ander’ ineens weer salonfähig werden en partijen als de LPF en de PVV alle aandacht kregen. In 2008 volgde de financiële terugval. Nu eind 2018/begin 2019 is de polarisatie in ons land zeer zichtbaar geworden zoals in de zwarte-piet-discussie. Het politieke toneel heeft zich ontwikkeld tot een enorme lappendeken van politieke partijen: iedere stem wil ook graag een eigen partij. Nog steeds domineert de liberale visie, her en der gelardeerd met de postmoderne visie op o.a. duurzaamheid. Maar het is volstrekt onhelder waar het heen gaat.
Dit moment van chaos, van richtingloosheid, van grote onzekerheid is zeker niet uniek voor Nederland en er wordt veel over nagedacht, gediscussieerd en geschreven, o.a. door Yuval Noah Harari (21 lessen voor de 21e eeuw, 2018) en Allan Larsson (1) (How can we understand the times we are living through, 2017).
Larsson stelt dat de lange golf van neoliberale economische politiek van de afgelopen 30 jaar tot zijn eind is gekomen en dat er nu een ‘empty room’ is ontstaan. Na de teloorgang van het fascisme en het communisme heeft nu ook het kapitalisme zijn credits verloren. Evenals Kate Raworth (2) laat hij zien hoe onze economische uitgangspunten op drijfzand zijn gebaseerd en tot grote ongelijkheid in inkomen en vermogen hebben geleid. Mensen gaan dat zien en komen in actie: Brexit, gele hesjes,stemmen op (extreem-)rechtse partijen omdat die een simpele oplossing zeggen te hebben. Het vertrouwen in het bestaande politieke systeem wankelt. Larsson: “While our societies have moved to the right in terms of economic and social politicy, they have moved left in terms of values such as gender equality and individual rights. A combination of economic stagnation and social decline, “insecurity in times of change”, and progress in civil rights and gender equality, has triggered the kind of political and populist revolts that we now see in the US and in many parts of Europe, exploited by conservatives and far-right parties. This can be described as “discontent of declining expectations”. Democracy and democratic institutions are at risk.”
Kortom: het Moderne en Postmoderne tijdperk lijken voorbij, maar wat is de volgende stap?