WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL
Waar zitten we in ons politieke landschap, vraag ik me steeds vaker af. Wie staat waar opgesteld en wie wil waar naartoe? Als ik naar de wereld om me heen kijk, zie ik enorme uitdagingen. Ik wil zelf graag meedenken en alles doen wat vanuit mijn positie mogelijk is. Ik zie vele kleinschalige initiatieven op het gebied van energie (zoals Veemarkt 2020: een plan voor kostenneutrale energietransitie), voedsel (zoals de ‘korte-keten-boeren: gezond voedsel rechtstreeks van het land naar de consument) en mode (zoals ananas-schoenen, stof gemaakt van brandnetels en dekbedhoezen van GOTS gecertificeerde katoen). Aan de andere kant zie ik de matige voortgang van de klimaattop in Polen en het gedoe rond de klimaattafels in ons land. Als er geen radicale kentering komt, gaan we door naar 3 graden temperatuursverhoging in 2100, terwijl het laatste rapport van de IPCC stelt dat een verhoging van meer dan 1,5 graden al tot grote risico’s zal leiden. Waar is de politiek, waar zijn de politieke partijen en bewegingen die ons uit dit doemscenario gaan leiden?
De politiek in Nederland
Het democratisch bestel in Nederland, gestart in 1848 met de Grondwet van Thorbecke en nu sinds ruim een eeuw ook opengesteld voor arbeiders (1917) en vrouwen (1919), was in de begintijd georganiseerd via het zuilenstelsel: de gereformeerden, de protestanten, de katholieken, de socialisten, de communisten, de liberalen: iedere stroming had haar eigen achterban. Tijdens de verzuiling was het heel duidelijk welke visie iedere pilaar had en wat goed en fout was in hun ogen. Deze visies hadden een voornamelijk traditioneel karakter.
Na de tweede wereldoorlog werd de gemeenschappelijke visie gericht op de opbouw van ons land. Hard werken, ondernemerschap, industriële innovatie, schaalvergroting, heel het land koken op gas, de Deltawerken, AOW voor iedere 65-plusser en welvaart voor iedereen. Het optimisme en geloof in de moderne samenleving was groot.
Eind jaren zestig ontstonden er nieuwe denkbeelden in de samenleving en in de politiek: de tweede feministische golf, de vredesbewegingen en anti-oorlogsdemonstraties; verzet tegen fascisme, racisme, seksisme; nieuwe vormen van onderwijs; een groot geloof in de maakbaarheid van de samenleving; solidariteit met de wereld (bijv. de Zuid-Afrika beweging), internationale rechtspraak, Rechten van de Mens. Daarnaast werd de aandacht ook naar binnen gekeerd in praatgroepen, therapie, counseling en spiritualiteit.
Dit postmoderne perspectief ontwikkelde zich als reactie op het moderne waardesysteem (ratio, wetenschap, kapitalisme, consumentisme, streven naar individueel succes) en de nieuwe levensomstandigheden die hierdoor gecreëerd werden. Het legt de nadruk op het belang van gevoelens, gelijkheid/gelijkwaardigheid en aandacht voor het milieu. Het gaat ervan uit dat iedere stem belangrijk is, dat er geen absolute waarheid bestaat omdat alles in zijn context begrepen moet worden (cultuurrelativisme) en dat er geen hiërarchie mag bestaan vanwege de negatieve gevolgen als één groep zich boven de andere stelt.