WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL
De Neoliberale overname
De eerste vraag is: kunnen de systemen die de wereld gemaakt hebben zoals deze is ooit veranderen in iets nieuws? De gender tegenstelling van mannelijke en vrouwelijke personen en private en publieke domeinen, zijn tegelijkertijd gecreëerd en vullen elkaar aan. Het kapitalisme groeide op met deze modernistische verdeling van de wereld en van de mensheid. We kunnen de mechanismes van de legale, politieke en economische systemen die uit deze fundamentele tweedeling zijn ontstaan, niet gebruiken om iets heels te creëren. Het idee dat we alleen maar vrouwen aan het publieke leven hoeven toe te voegen, hoeven te roeren en dat dan de wereld verandert, is naïef. Dit heeft niet alleen de waarden van het publieke domein en hoe leiderschap eruit moet zien in de politiek, de zakenwereld, de wet of het onderwijs ondermijnd, maar ook het private domein van intimiteit en zorg gedevalueerd.
Een fundamentelere verandering kan ook niet komen van vrouwen die de waarde van intimiteit en zorg bekrachtigen, hoezeer we zonder dat ook berooid zouden zijn. Binnen de context van een marktgedreven economie hebben zorg en intimiteit letterlijk geen waarde en wie dat wel als waarde heeft, is dus zo goed als monddood en zonder enige betekenis. Sinds vrouwen uit de midden- en hogere klasse het huis hebben verlaten om te werken, heeft het gat dat zij achterlieten een zwarte markt in laagbetaalde banen in de zorg gecreëerd: schoonmaken, oppassen, koken, ouderenzorg en zelfs seksueel gezelschap. Dit werk, dat de menselijke relaties ondersteunt, wordt als ongeschoold gezien en veelal overgelaten aan niet-westerse migranten, die met weinig rechten aan de rand van de maatschappij leven.
Sinds de val van de Berlijnse muur is het neoliberalisme, de ideologie die de marktwerking aanbidt, het enige besturingssysteem van de wereld en het heeft ook het hart van het feminisme bereikt. Dit feminisme laat het kapitalisme ongemoeid door geen kritiek te hebben op hoe onze keuzes door de markt bepaald worden en individuele keuze als bekrachtiging te zien. Het neoliberale feminisme krijgt in de media veel ruimte en is vaandeldrager van gelijkheid in zaken en in politiek leiderschap, zoals Sheryl Sandbergs (COO Facebook) boodschap Lean In, die vrouwen bemoedigt om mee te doen aan het systeem en het niet te bekritiseren. Zoals dichter Audre Lorde zo krachtig zegt: “Het huis van de meester is niet met zijn eigen gereedschap af te breken.”
Liefde en visie
De memoires van enkele activistes uit de vrouwenbevrijdingsbeweging geven een paar richtingen. Hun strategie was inspirerend maar ook Don Quichote-achtig: protesten tijdens de Miss America verkiezing en een sit in op de hoofdredactie van een toonaangevend vrouwenblad. Deze progressieve, jonge vrouwen voelden zich, beledigd als ze waren door hoe hun mannelijke, linkse broeders hen behandelden, geroepen om samen te komen en te spreken over hun ervaring als vrouwen. Ze begonnen anders te zien en te denken.
"Het lijkt raar om over liefde te spreken terwijl feministes zo vaak gezien worden als bittere antagonisten in de genderstrijd, maar van meet af aan ging het over liefde."
Eén van hen vertelt hoe ze zichzelf verbaasde door op tafel te springen tijdens een schreeuwerige anti oorlogsbijeenkomst en te spreken met een kracht waarvan ze niet wist dat ze die had. Anderen spraken van een ontwaken, een gevoel van verlichting, dat hun perspectief voorgoed veranderde. En vrijwel allemaal spraken ze over liefde. Niet de liefde tussen man en vrouw die ze geleerd hadden te zoeken, maar de liefde die alle verdeeldheid verplettert en de deur naar een nieuwe mogelijkheid openzet.
Het lijkt raar om over liefde te spreken terwijl feministes zo vaak gezien worden als bittere antagonisten in de genderstrijd, maar van meet af aan ging het over liefde. Deze jonge vrouwen exploreerden samen zoveel, ze vochten, discussieerden en lieten hun licht schijnen op het onbesproken terrein van hun ervaring, als meisjes, vrouwen, dochters, zusters, geliefden, armen, rijken, vrouwen uit de middenklasse, hetero, lesbisch, blank, zwart. Niemand van deze vrouwen had een concreet plan voor hoe de wereld zou kunnen of moeten zijn. Maar ze brachten een verschuiving teweeg, niet overal en niet in iedereen, maar genoeg om alles te veranderen.
Terwijl de dingen niet genoeg veranderden, was de verschuiving toch enorm en de roep om gerechtigheid en gelijk respect voor vrouwen verspreidde zich snel over de wereld. Wat gebeurde er precies? Dat is niet zo eenvoudig uit te leggen, maar ik vermoed dat het begint bij die liefde die ons in staat stelt om te voelen dat de wereld anders zou kunnen zijn. Die liefde is visionair, vol potentie en wars van verdeeldheid. Ik zeg niet dat je in iemands geest kan zien hoe de toekomst zal zijn, maar wel dat je kunt weten dat iets nieuws, heels en menselijks niet alleen goed is, maar ook mogelijk en waar.