Verantwoording afleggen of verantwoordelijkheid nemen?
Bij het lezen van de afkorting MVO weet vrijwel iedereen die de laatste jaren af en toe de actualiteit heeft gevolgd, dat we daar Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen mee bedoelen. Er is vrijwel geen bedrijf meer te vinden dat in de missie, de visie en het bedrijfsplan niet op één of andere manier aandacht besteed aan MVO, of aan variaties op dit thema als Duurzaamheid en Social Return, om dit nawoord meteen maar wat breder te trekken dan alleen MVO. Er zijn bedrijven waar werknemers een deel van hun werktijd mogen besteden aan vrijwilligerswerk. Ook in het onderwijs dringen deze begrippen door, al is de maatschappelijke stage alweer afgeschaft. Tegenwoordig volstaat een werkweek op de Veluwe niet meer: twee weken Afrika lijkt de nieuwe norm te worden.
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en aanverwante thema’s zijn hot, hip en, begrijp me goed, gelukkig ook happening. Dat hot en hip zit me af en toe dwars, net zoals de vraag hoe het komt en wat het betekent dat we een begrip massaal herkennen aan een afkorting van drie letters. Ik herken veel van wat Piet Hurkmans zich in zijn column afvraagt. Wat is nou precies MVO, of sociaal, of duurzaam? Een bekende cabaretière zei over de poster van Neerlands maatpakkengigant met daarop twee zoenende mannen: “Het is fantastisch dat de bedenkers ons confronteren, het is godgeklaagd dat er om dat beeld bushokjes gesloopt worden, maar pas op: die maatpakkengigant wil vooral pakken verkopen.” Ik vrees dat dit ook vaak opgaat voor initiatieven die vallen onder MVO, duurzaamheid en social return.
Van begrip naar beleid
Het moment waarop een begrip een afkorting wordt, is niet zelden het moment waarop het onderwerp geworden is van overheidsbeleid, met subsidies en aanbestedingen. Langzaam maar zeker begint het dan vaak op de eerste plaats weer om die subsidies te gaan en om het zo goedkoop mogelijk inkopen van diensten waarbij we uiteindelijk met een uit de hand gelopen begroting blijven zitten en onze wroeging wegdrinken met een kopje duurzame koffie uit de kantine. Wat er nou precies zo duurzaam, sociaal of maatschappelijk verantwoord was aan de hele onderneming, laat staan hoe wij als medewerker zelf bij zouden kunnen dragen aan die belangrijke thema’s, weet uiteindelijk haast niemand meer.
Natuurlijk is het goed om je één keer in je leven iets langer en meer diepgravend te verdiepen in de armoede in de wereld dan voor de duur van een inzameling. Toch weet ik niet altijd zo goed wat ze in een township precies hebben aan een bus vol pubers die na een week weer weg zijn, waarna de uitgedeelde pennen na vijf maanden leeg zijn en de verf na een jaar weer van de muren bladdert. Ik weet al helemaal niet hoe ik aan de bijstandsouder van die ene klasgenoot die van een paar tientjes per week rond moet komen, uit zou moeten leggen dat dit een fundamentele, verplichte ervaring voor dit kind is waarvoor de broekriem maar even moet worden aangehaald.