WWW.PIONIERSMAGAZINE.NL
een hip elan verschaft, maar dat geïnspireerd is op de mode in vroeger tijden van fascisme. Ik vind het fascinerend dat Spencer verwijst naar romantische verhalen om inzicht te geven in de verborgen verlangens van vrouwen en in het evolutionaire karakter van menselijk leven. Dit romantiseren dook pas op als het narratief voor vrouwen in de moderne tijd, toen het kapitalisme opkwam, de middenklasse geboren werd en de scheiding in levenssfeer van mannen en vrouwen in werk versus familie ontstond.
De boeketreeksroman beschrijft de middelen waarmee een jonge, deugdzame vrouw met karakter haar toekomst zeker kon stellen door een machtige man aan te trekken. Dit markeerde de revolutionaire geboorte van de liefdesmatch, een radicale verandering ten opzichte van het gearrangeerde huwelijk dat tot dan toe de norm was in het Westen. Liefde was voor vrouwen uit de middenklasse in de moderne tijd verweven met overleven. Angst voor sociale mislukking, angst voor niet geliefd en alleen zijn, angst voor gebrek aan middelen om te leven, angst voor verkrachting en verachting en angst voor zwangerschap gonst onder de aanzwellende hoogtepunten van dit narratief en maakt dat de siddering van afschuw verward wordt met die van verlangen. Mannen krijgen krediet voor het nemen van risico’s in hun openbare leven of op het slagveld, vrouwen verzwijgen voor anderen of voor zichzelf meestal de intieme risico’s die zij dagelijks nemen.
Ondanks de schreden die vrouwen in de afgelopen vijftig jaar hebben gezet op het pad van werk en op het pad van het openbare leven, houdt dit narratief de harten en hoofden van vrouwen én mannen nog altijd in de greep: het is normaal geworden. Dat wil zeggen: normaal voor mensen. Het menselijk ras is de enige levende soort op aarde waarbij vrouwen geen vanzelfsprekende toegang tot voedsel voor hun nageslacht hebben. Vrouwen worstelen vandaag de dag met het zijn van een goede moeder en met daarnaast financieel succesvol genoeg zijn om zichzelf en hun families te onderhouden.
Zolang de Westerse cultuur werk boven liefde stelt, zullen mannen en vrouwen door geschiedenis en gewoonte veroordeeld worden tot conflicterende prioriteiten en tot het dwangmatig herhalen van het culturele narratief dat nu gebracht wordt als evolutionaire wetenschap.
Doodlopende steegjes
Spencer merkt hardnekkige, historische verschillen op tussen mannen en vrouwen en plaatst ze in een hiërarchie met mannen aan de top. Hetzelfde doet hij met ras, betogend dat de culturele dominantie van blanken in het moderne tijdperk een bewijs is van evolutionaire of genetische superioriteit. Zijn ouders zijn geen racisten en verafschuwen zijn overtuigingen. Op de vraag: “Wat heeft van u iemand gemaakt die in witte suprematie gelooft?” luidt zijn antwoord: “Zo heb ik altijd gedacht.” Waarom is dit veelzeggend? Omdat zijn denken lijkt op dat van een puber: hij gebruikt binaire of/of logica, rangschikt zaken hiërarchisch, gebruikt simpele, lineaire argumenten, pleit voor wetenschappelijk materialisme, hecht waarde aan macht en onafhankelijkheid en opereert met een instrumentele redelijkheid waarbij het doel de middelen heiligt. Deze rigide, moderne mindset kunnen we “het modernistische zelf” noemen, dat zich in het Westen begint te ontwikkelen tussen het 10e en 12e levensjaar. Voor veel mensen, zo ook voor Spencer, stopt de menselijke ontwikkeling hier. Deze ontwikkeling stelt ons in staat om ons te verbinden aan multidimensionele complexiteit en maakt het mogelijk om zowel psychologische dynamiek te begrijpen als de interactie van systemen. Zo kunnen we verschillende perspectieven omarmen of diepe empathie en onderlinge verbondenheid ervaren.