A Araştırma
KiM BU LEVANTENLER ?
Levantenler Osmanlı toprakları üzerinde yaşayan Batılılardı ve yaşadıkları
şehirlerin ekonomik, sosyal ve kültürel hayatlarına pek çok katkıda bulundular.
Gelin onları biraz daha yakından tanıyalım!
Lara Oranlı
[email protected]
L
evanten kelimesinin kökeninden
başlayacak olursak Fransızca da
“uyanmak” anlamına gelen ve gü-
neşin doğması anlamında kullanılan
“lever” kelimesinden türetilmiştir ve
46
Levantenler
sürekli iki
tarafın
arasında kalmış
ancak kendi
kimliklerinden
kopmamak için
de büyük çaba
göstermiş bir
topluluktur.
“doğulu” anlamı taşımaktadır. Kelime-
nin yaygınlaşması ise Haçlı Seferleri sı-
rasında tüccarların gelişiyle olur. Burada
kast edilen doğu Akdeniz’in doğusudur.
Kısacası bu kelime Osmanlı topraklarını
kapsamaktadır ancak bu kelimeyle ilgili
kesin bir tanım olmadığı gibi farklı gö-
rüşler de mevcuttur.
Bu toplumu meydana getirenler, İngiliz,
İtalyan, Fransız, Macar ve Slav kökenli-
dir. Bu kavramın tanımının belirsizliği
kimliğini ortaya koymayı da zorlaştır-
maktadır ancak konuya ilişkin en kesin
bilgi Levantenlerin arasında neredeyse
Avrupa’nın her kanının dolaştığı ve Kato-
lik olduklarıdır. Levantenler bulunduk-
ları coğrafyada birçok kültürü bir arada
yaşatmayı başarmışlar, kültürler arası
bir uzlaşmaya gitmişlerdir. Bu uzlaşma,
bugün de hâla Levanten kimliğinin ya-
şamasını sağlamaktadır. Ekonomik, sos-
yal, siyasal vs. birçok kimlik tehdidiyle
karşılaşmış olmalarına rağmen asıl kim-
likleri yok olmamıştır. Levantenler yaşa-
dıkları toplumla ilişki kurmayı da çok
iyi başarmışlar ama aynı zamanda kendi
kimliklerini de çok iyi korumuşlardır.
Levantenler sürekli iki tarafın arasında
kalmış ancak kendi kimliklerinden kop-
mamak için de büyük çaba göstermiş bir
topluluktur. Çoğunlukla İzmir ve İstan-
bul gibi liman kentlerinde yaşamakta-
dırlar, ve genellikle de Venedikli ve Ce-
nevizlilerin soyundan gelmektedirler bu
yüzden birden fazla dil bilirler.
Levantenlerin en çok bulundukları şe-
hir de İzmir. Ben şimdi sizlere biraz
İzmir Levantenlerinden söz etmek isti-
yorum. İlk olarak Levantenlerin İzmir’i
tercih etme sebepleri neydi? Eski adıyla
Smyrna, çağının en çok Levant ağırlayan
kentinden biriydi. Bunun gerekçesi
muhtemelen 17-19. yüzyıllarda kentin
altın çağını yaşamasıydı. Bu nedenle-
dir ki İzmir’e gelen birçok gezgin, gezi
notlarında İzmir’den; “Levant’ın baş-
şehri”, “Levant’ın en parlak ticaret şeh-