D Dosya
XXI. Yüzyıl Çocukları ve Fütürizm
Milenyuma sizce de çok büyük beklentilerle girmedik mi? Sanki ertesi gün uzaya
çıkacaktık; Parlak taytlar giydik, uzay temalı filmler çektik, hepimiz bir anda evrenin
sırlarıyla ilgilenir olduk. Bakın sonra neler oldu...
Ceren Doğaner
[email protected]
Ş
24
imdi arkanıza yaslanın ve birlikte
çocukluğumuza bir yolculuğa çı-
kalım. Dürüst olmak gerekirse be-
nim için yeni nesil fütürizmle tanışmam
Nez’in parlak taytları sayesinde olmuş-
tur. Sakın Ha şarkısının klibini izleme-
diyseniz lütfen yazıyı okumaya başla-
mayın. Geri kalanlar; hazırsanız, devam
edebiliriz. 2000’lerin başında hepimiz
küçük olduğumuz için o yılları çok saf
geçirdik, neler olup bittiğini analiz etme
şansımız olamadı. Şimdi geriye dönüp
bakınca taşlar yerine oturuyor; Britney
Spears’ın Oops I Did İt Again, Backstreet
Boys’un Larger Than Life ve NSYNC’in I
Want You Back kliplerinin hepsi uzay-
da geçiyor, sizce bunların hepsi bir te-
sadüf müydü? Neden How I Met Your
Mother’da Robin’in gençken bir pop
yıldızı olduğu bölümlerde yanında mut-
laka bir robot olurdu? Çünkü uzaya gi-
deceğimizi hayal ederek çıldırıyorduk.
İnternet hayatımıza hızlıca giriyordu,
teknoloji virüs gibi yayılıyordu, dünya
büyük bir hızla değişiyordu. Kısacası
milenyuma özgü ikinci dalga fütürizm
rüzgarları esiyordu.
Fütürizmin ilk ortaya çıkışı bildiğiniz
gibi bundan çok daha öncelere daya-
nıyor yani 1900’lü yılların başına. Akı-
mın öncüleri arasında Marinetti, Carra,
Rusollo gibi İtalyan sanatçılar var. Ma-
nifestosu 1909 yılında Paris’te İtalyan
edebiyatçı Marinetti tarafından yayınla-
nan fütürizm, modernleşmenin de etki-
siyle hızlıca tüm dünyaya (genel olarak
Kısacası
milenyuma özgü
ikinci dalga
fütürizm rüzgarları
esiyordu.
Avrupa’ya) yayıldı. Marinetti’den de önce
19. Yüzyılın başında Jean- Marc Coté ve
arkadaşlarının çizdiği resimler geliyor.
Coté ve arkadaşları 1900 ile 1902 yılları
arasında 2000’lerin nasıl olabileceğine
dair fikir yürütmüşler ve bunlardan bir
resim serisi oluşturmuşlar. Serinin için-
de uçan postacılara, robotlarla saç kesen
kuaförlere ve su altında kroket oynayan
insanlara rastlamak mümkün.
1900’lü yıllarda fütüristler geçmişi tek-
rar etmemek, sanatta eskiye yer verme-
mek ve geçmişi asla anmamak adına
büyük bir direniş içindeydiler. Sahip
oldukları tüm umutlar gelecekteydi
ve güzel günler görmek için yapmaları
gereken ilk şey geleceği hayal etmekti.
Dönemde sanatın tüm dallarında fütü-
rizm adına verilen eserler, çeşitli gelecek
tahminlerini içeriyordu. 2000’li yılların
başında popüler kültürde rastladığımız
garip robotlar ve parlak kıyafetler şimdi
bize ne kadar komik geliyorsa, 1900’lü
yılların başındaki gürültü sanatı, dada-
cılar ve kübistler de bir o kadar alışıl-
mış dışıydı. Başka bir açıdan bakarsak
İtalyan fütüristler burjuva sanatına ve
geleneklere yönelik düşmanlıkları ne-
deniyle devrimci olarak görülmüşlerdi.
Gramsci’nin 1921 yılında L’Ordine Nu-
ovo gazetesinde “Marinetti the Revoluti-
onary?” makalesinde “tatlı su sanatçıları”
olarak adlandırıldılar.
2000’lere baktığımızda haliyle 1900’le-
rin başıyla karşılaştırılamayacak ka-
Her ne kadar temelleri farklı da olsa, Dada’nın Zürih’teki başlangıcında fütürizmin hatırı sayılır bir payı vardı. Kabare
Voltaire’deki ilk gösteride duvarlarda fütürist afişler asılıydı. Tipografik tasarımı kullanarak şiiri görselleştiren ve dadacı-
lara esin kaynağı olan da Marinetti’ydi. Gürültücü olarak anılan fütüristler müzisyenler, bu tarzı da ondan ödünç almış-
lardı. Ancak 1918 yılında Tristan Tzara “Kübist ve fütürist akademilerden gına geldi: bu akademiler, biçimsel düşünce
denemelerinden başka bir şey değiller” diyerek fütüristlerden uzaklaşmak istediklerini açıkça dile getirdi.