Shqiptarët e shpërngulur, kudo ku kanë shkuar, kanë krijuar vatra
shqiptare, në të cilat janë ruajtur zakonet, traditat, gjuha dhe kujtimet e
pa harruara të dheut stërgjyshor.
Njëra ndër to është edhe vendbanimi i arbëreshëve të Zarës në
Kroaci, i themeluar në shekullin XVIII prej zonave të veriut të
Shqipërisë.
Shqiptarët u vendosën në Zarë jo
për një kohë të caktuar apo për-
kohësisht por për të jetuar aty
gjithmonë. Si shkaqe për shpërngulje autorët e shumtë përmendin
faktorë të ndryshëm. Studiuesi i njohur abresh Kruno
Krstiq përmend disa faktor, si
sëmundjen e kolerës, e cila ishte
përhapur në perandorinë turke,
përleshjet e përhershme, plaçkitjet, djegiet dhe hakmarrjet midis fshatrave turke, malaziase etj.
Disa e mbrojnë qëndrimin se faktori kryesor ishte ai fetar, se ikja
është bërë për shkak të ruajtjes së
fesë, disa e përmendin si shkaktar
edhe faktorin social.
ra
Nu
30
Eko-fshati Zarë
Jeta e arbëreshëve fill
pas vendosjes në një farë
mënyre ishte e mbyllur, e
veçantë dhe zhvillohej sipas zakoneve të trashëguara.
Këtë e mundësonte edhe
bujqësia si veprimtari
kryesore ekonomike. Kjo
ndikoi që gjuha të ruhet
më mirë dhe familja të jetë
më e integruar si dhe tërë
fshati.
Nga pamundësia e komunikimit të arbëreshëve me
vendlindjen, në mungesë
të infrastrukturës rrugore,
largësia gjeografike, pasiguria si edhe faktorët tjerë i
bëjnë arbëreshët të mbeten
një oaz i vetmuar, dhe
pikërisht për këtë, fshati i
Arbëreshëve të Zarës është
një fshat akoma i pabetonizuar dhe mund të konsiderohet si eko-fshat shqiptar ku banorët jetojnë si në
kohët e shekullit të
ana
Elt
Eko-fshati Steblevë
Shebenik Jabllanicë, është një
park jo shumë i njohur në lindje të
Shqipërisë, vetëm 100 Km larg nga
T \?[?K?\\Y[? ?HH\??]0??? 0????]H?X?]????X?]?H \?p?? ?Z???0???H0??? 0?? 0???\? X\?? ?]?\? ??? \?\?0??Kp?? ??? ? []B?0?? XZ? p??Z???????\?[?X?[?H 0?? [??? \?H?] \??HB??Y\?\? 0?? ?\????K???]H ??]?]??HX[HH0??? 0??H \?\??YH?\?[YH Z??K??[????H ??\??0??\??X\? ?Z? ^]]]?H \? ?]]?B??&NL \?p??H?[??? ?Z? Y\? ?[?[??\? Z?H?0?? X\? ? 0??]0??B? \?H 0???[?[Z] ???X?]?H ??? 0??Z???????]B???X[ ? Z\ \? \?H\0???\?HB?XYH?[??Y?Z?HH?Z?\?]0???] \??H p??H?\?Z?\?^?????H????????????] 0?? ?X?[?0?? 0?? 8?&]H ??[ X\????]H?Y?^??]YH??] ?]??[?????????[???? ?HHYB?X\YY?[???????0??] ?Y????? 0??[\?[?H??]] ????? ?Y?\? p???????H 0???[?H ??K?Z?\??]H? H?Z???HHp???] \???]0?? ??Y?????\?HYH ?][?8?'??&]0???]?K ??&]0???]?x?'HH???? H??]]HX?]H[\?H?0??]?K H ?Y???????[?\?] ??\?H??H ?[?]YH?Z?\?H 0?? ?p??[?0???[????\?HB??X?]????H 0????X\???B?Z???H HX?\?[KX[HH?Y X?]
? ?JK ?Z???H?B?][? 0?? ?Z[? ? ^]]N??? ?K? ?Y?HHX??HB?XYK?X[HH ?Y?[?] ?\Y[?H?] \?[H ?Y?[?] ?YH???? [Z?HXY?\ ????JK????? [??]HY?K?\?HH ? ]0???0??Z??]H]K?]?Y]H?\?\?X?????[?[?H
?L?JKX[HH? ?]?] Z?]H[X???? Z?]?H?\?\?] 0????HH??]]?K???\?XHH]] \??] ?Z?Y?HB??X?]?????\??HH?^?^]] ??? ?HH??????]???????[p??HXYH?\?[Y]?B??] \?[H Z??K 0???[???K? H ?Z?\Y[?]?Hp?? \Z??? 0????? \?H\?0???]?K?????[p???HXYH0??[?]?HH]?Y]?K?[?][ [?HB??[XHX[?HH???????X?]??????? ?[?] ?Z?]?H 0??0??? ] ?0??H 0?? \?^?Z[??X[??? \?\?0?? ???\?H 0?? XZ???Z???? 0???p?? ?\?\??]?B??^\??HYH[X?Y[?H 0??0??? ] ?YH ? ?Z[ZHB? \?[ZH ?HH????[???\? ?Z? \???Z??[?[ZH p?? ?? ?[?]0???]0??YH ?\??HH?0??[YH 0?? ?Z?B?p?? ? ?0???????????\?]B? \?^?Z] ?\?[ ?] \??B?Y?? \?^?Z]??? 0?????K????B??