Andries Botha
Kunstenaar met een verhaal
Zijn kunstwerken zijn levensgroot en bevatten allemaal een niet te missen boodschap voor de mensheid.
Zijn handelsmerk is de olifant. De naam: Andries Botha, geëngageerd kunstenaar uit het Zuid-Afrikaanse
Durban. Plaats van de ontmoeting: ANDRIES Eten&Drinken in Culemborg.
Hij is even in Nederland, Andries Botha, de vermaarde kunstenaar
die ik mateloos bewonder sinds ik in 2006 zijn houten olifanten
op het strand in het Belgische De Panne zag. Kolossen, gemaakt
van drijfhout, op weg naar de zee, lelijke flats op de achtergrond.
Bijna onwerkelijk. Later stond een levensgrote olifant op de Lange
Voorhout in Den Haag. Een dierenkop gemaakt van autobanden
siert de entree van het Kunssentrum in hartje Stellenbosch. De
Star Rock Lion heeft een plek gevonden in Tsau als symbool
van de terugkeer van de witte leeuw op aarde. En sinds juni
2017 prijkt er een olifantje, tweehonderd kilo zwaar en gemaakt
van autobanden, op het terras van ANDRIES Eten&Drinken in
Culemborg, de geboorteplaats van Jan van Riebeeck. Vier maanden
werkte de kunstenaar aan het olifantje en stuurde het vervolgens
naar Nederland.
Door het plaatsen van olifantenbeelden, allemaal gemaakt van
gerecycled materiaal, vraagt hij aandacht voor een betere wereld.
Zijn stelling: als de olifant er niet meer is, gaat de wereld ten onder.
‘Realiseer je eens dat de enige plek voor wilde dieren een kooi in
een dierentuin is. Dat is voor mij een onleefbare wereld.’
Olifant in Wondergrot
Zijn boodschap geeft hij door in de vorm van olifanten. Een
ingeving die tijdens een reis naar Danielskuil in de Noordkaap tot
hem kwam. Het was 2005, kort na kerst en Botha passeerde een
bordje langs de kant van de weg met het opschrift Wondergrot.
Hij besloot enkele kilometers verderop dat je een wondergrot
nooit in je leven links moet laten liggen en keerde terug. Een man
nam hem mee de berg op en leidde hem de grot binnen, naar
de tekening die voor hem het meest belangrijk was: die van een
witte olifant. De olifant is in verschillende Afrikaanse culturen het
symbool voor macht en overvloed. Ganesha, de hindoegod met de
olifantskop staat voor kennis en wijsheid en is de beschermheilige
van reizigers. In Durban, de woonplaats van Botha, is hij
alomtegenwoordig. Toen Andries vervolgens werd uitgenodigd
om een kunstwerk te maken voor de Beaufort Kunsttriënale, een
driejaarlijkse beeldententoonstelling langs de Belgische kust,
besloot hij de olifant te gebruiken om zijn boodschap uit te dragen.
En er kwamen er negen, gemaakt van drijfhout, het kunstwerk
kreeg de titel mee: You can buy my heart and my soul.
Een cynische titel
‘Het betekent letterlijk dat alles wat kostbaar is in Afrika vandaag
de dag te koop wordt aangeboden aan wie het maar wil hebben.
We verkopen onze olifanten, neushoorns, leeuwen aan iedereen
die er geld voor over heeft. En daarmee zetten we de tragedie
voort van het kolonialisme dat dit continent zoveel schade heeft
toegebracht. We zijn kennelijk bereid om onze ziel en ons hart te
verkopen, voor geld. Tot er niets meer is. Op het strand van De
Panne komen land en zee samen. Mijn olifanten kwamen uit Afrika,
ik vond het achterland er niet verwelkomend uitzien en besloot de
standbeelden zo te plaatsen dat ze naar de zee liepen, terug naar
Afrika waar ze horen.’
Star Rock Lion – de witte leeuw als icoon van Afrika
‘Er klinkt een stem op uit de verschroeide dalen van mijn oeroude
moederland. Een eenzame stem die uitstijgt boven de heuvels van het
eeuwige Afrika en een oproep doet aan alle onverschilligen. Het is een
smeekbede aan iedereen die ervoor kiest werkeloos toe te zien bij het
uitroeien van de witte leeuwen, de iconen van Zuid-Afrika. »
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Jessica Bothma, Peter Boshuijzen, Oby Oberholzer en Dirk Vermeirre