JULI 2021 • Tekst | Niels Crooijmans
Juridisch
19
Bouwovergangsrecht
Het zal uw klant maar gebeuren . Een brief van de gemeente valt op de deurmat , omdat een schuurtje op zijn of haar bosperceel zonder vergunning is gebouwd . Jarenlang was er niets aan de hand en opeens komt er een handhavingsbrief . In de praktijk wordt onterecht nog weleens verwezen naar de bescherming van het bouwovergangsrecht . Maar wat houdt bouwovergangsrecht in ?
Nieuw bestemmingsplan Regelmatig wordt een nieuw bestemmingsplan vastgesteld . De wetgever heeft verplicht gesteld dat er altijd ( onder meer ) bouwovergangsrecht moet zijn opgenomen in een bestemmingsplan . Dat is maar goed ook . Door het bouwovergangsrecht mogen afwijkende bouwwerken die niet ( meer ) passen op grond van het nieuwe bestemmingsplan worden vernieuwd of worden herbouwd na een calamiteit . Hierbij past wel de kanttekening dat tegenwoordig het bouwovergangsrecht zo vorm gegeven is dat vernieuwen of herbouw na een calamiteit niet mogelijk is voor een bouwwerk dat in strijd met het oude bestemmingsplan is gebouwd en zonder vergunning . Is het schuurtje dus in strijd met het vorige bestemmingsplan gebouwd , zonder een vergunning voor bouwen ? Dan geldt er geen bescherming van het bouwovergangsrecht .
In oude bestemmingsplannen – destijds ‘ het nieuwe bestemmingsplan ’ – wilde dit nog wel eens anders zijn . Toen kon het nog weleens zijn dat illegale bouwwerken onder het oude bestemmingsplan , in het nieuwe bestemmingsplan onder het overgangsrecht konden vallen . Het is zaak hier goed op te letten . Indien een illegaal bouwwerk op grond van zo ’ n oud bestemmingsplan bescherming genoot dan kan die bescherming ook nu nog aan de orde zijn .
Reikwijdte van de bescherming Ten onrechte wordt soms gedacht dat als een bouwwerk valt onder het bouwovergangsrecht , er geen vergunning nodig is . Met andere woorden : het feit dat een bouwwerk valt onder bouwovergangsrecht levert een bouwtitel op . Dit is niet het geval . De hoogste rechter heeft meermaals al aangegeven dat een succesvol beroep op het bouwovergangsrecht , geen bouwvergunning vervangende titel is . Een bouwwerk dat dus valt onder het bouwovergangsrecht en zonder vergunning is gebouwd blijft illegaal .
Een geslaagd beroep doen op het overgangsrecht betekent dat slechts , onder voorwaarden , een bouwtitel bestaat voor het gedeeltelijk vernieuwen of veranderen van een bouwwerk , en eventuele herbouw van het bouwwerk na calamiteit . Het bouwwerk sec , dat zonder vergunning is gebouwd , blijft dus illegaal . Voor het schuurtje op het bosperceel geldt dus , bouwovergangsrecht of niet , een vergunning moet worden aangevraagd om het schuurtje te legaliseren . Het enige voordeel om vast te stellen dat er bouwovergangsrecht geldt , is om te kunnen stellen dat er een bouwtitel is om het schuurtje te mogen herbouwen na een calamiteit of gedeeltelijk te vernieuwen / veranderen .
Dit leidt dus ook tot de conclusie dat een gemeente ( het college ) in het recht staat om te handhaven tegen een bouwwerk dat valt onder het bouwovergangsrecht , maar zonder vergunning is gebouwd . Voor het schuurtje op het bosperceel in het voorbeeld , zou het betekenen dat de betreffende gemeente in het recht staat om over te gaan tot handhaving . •