BÖLÜM 6 n Doğum Ağrısının Kontrolünde Non-Farmakolojik Yöntemler
n n n n DOĞUM AĞRISI VE YÖNETİMİ
Doğumda masaj teknikleri/dokunma uygulandığı bir diğer çalışmada Gençalp’in(1997)
İstanbul’da yaptığı çalışmadır. Bu çalışmada, deney grubuna destekleyici hemşirelik bakımı ve
doğum duygulanım ölçeği uygulanmış, kontrol
grubuna ise sadece doğum duygulanım ölçeği uygulanarak sonuçlar analiz edilmiş, deney grubunda yer alan annelerin doğum duygulanım puanları kontrol grubuna oranla daha fazla bulunmuştur.
Çalışmalarda gösterildiği üzere hemşireler
doğum ağrısı dönemdeki kadına sıklıkla dokunmaktadır fakat bunlar genellikle nabız alma, cihaz bağlama/çıkarma gibi klinik amaçlı dokunuşlardır. Klinik olmayan dokunuşların (elini tutma,
alnını okşama, sırtı okşama) sistolik kan basıncını,
nabzı düşürdüğü, ve rahatlık seviyesi ile mücadele becerisini arttırdığına dair bulgular vardır. Doğum hemşireleri ve doğum ağrısı döneminde rahatlık sağlamakla görevli diğerler profesyoneller,
desteklerini ve varlıklarını belirtmek, kas gerginliğini azaltmak için doğum bu dönemde dokunmayı bilinçli veya bilinçsiz olarak kullanırlar. Efloraj
dışındaki tüm masaj biçimleri orta derece basınçla elde edilir, büyük miyelinli sinir lifleri harekete
geçirilir. Alışkanlık oluşabileceğinden ve masajın
faydalı etkisini azaltabileceğinden masaj şekli ve
yeri bu dönemde değiştirilmelidir.
Deri Altı Elektrik Sinir Uyarımı (TENS)
76
Düşük voltajlı elektrik dalgalarının veya uyaranın cilde uygulanan düz elektrotlar ile verildiği
bir sistemdir. Bu elektrotlar kadına sürekli ancak
orta derecede bir akım verirler ve bu akım pilli bir
cihaz yardımı ile kontrol edilir. Kontraksiyonlar
sırasında kadın cihazdaki kontrol sistemini kullanarak kendisine verilen akımın miktarını arttırabilir. Yüksek yoğunlukta akımın en az bir dakika
süresince verilmesi endorfin salgısını artırır. Kadın sonuçta hissettiği duyuyu karıncalanma veya
uyuşma ve bu şekilde ağrının iyi veya çok iyi derecede azaltılması şeklinde yorumlayabilir.
Transkütan elektrik uyarım birimleri doğum
ağrısı döneminde her zaman uygulanabilirse de
fakat en faydalı olduğu dönem doğumun ilk evresinin başlangıcıdır. Transkütan elektriksel sinir
stimülasyonu; belirli frekans, amplitüd ve atım
genişliğindeki düşük voltajlı elektrik enerjisinin
yüzeysel elektrotlar aracılığı ile deri yüzeyinden
sinir sisteminin belirli bölgelerine taşınmasıdır.
Elektrik, canlı dokuların tamamında doğal olarak
bulunan bir fenomendir. Non invazif bir yöntemde olup, hem akut hem de kronik ağrılarda oldukça yaygın kullanımı olan bir yöntemdir. Deri
altı elektrik sinir uyarımı (TENS) “plasebo etkisi”
sebebiyle faydalı olabilir; yani TENS uygulaması
kadın vücudunda endojen opioid salgısını uyararak rahatsızlığı hafifletebilir. Bugün için TENS’in
etkinliği üzerine en fazla kabul edilen görüş kapı
kontrol teorisi ve endorfin teorisidir.
Doğum ağrısının rahatlatılmaya çalışılması eskiye dayanmaktadır. İlk kez 1976’da İsveç’te yapılan bir araştırma sonucunda TENS’in doğum ağrılarının azaltılmasında etkin