24 Genel Anatomi
2. Systema articulare (eklem sistemi, juncturae)
‹ki veya daha çok iskelet oluflumu (kemik veya k›k›rdak) aras›ndaki fonksiyonel
birleflmeler, hareketli olsun veya olmas›n eklem (articulatio, art., junctura) olarak
adland›r›l›r.
Eklemlerin morfolojik ve fonksiyonel s›n›flamalar› yap›lm›flt›r. En çok kullan›lan,
eklemleflen iskelet oluflumlar› aras›ndaki maddeye göre yap›lan morfolojik s›n›flamad›r. Buna göre junctura fibrosa, junctura cartilaginea ve junctura synovialis olarak 3
grup eklem vard›r (fiekil 1.4).
a. Juncturae fibrosae (fibröz eklemler): Eklemleflen iskelet oluflumlar› aras›nda eklem bofllu¤unun bulunmad›¤›, devaml›l›¤›n fibröz ba¤ dokusu ile sa¤land›¤› eklemlerdir. Bu tip eklemlerin ço¤u oynamaz eklem karakterindedir. ‹ki altgrubu
vard›r:
• Sutura: Sadece kafatas› kemikleri aras›nda görülen dikifl tarz› eklemleflmedir.
‹leri yafllarda birleflerek synostosis (junctura ossea) haline gelebilirler. Sutura
plana, sutura squamosa, sutura serrata vb. tipleri vard›r.
• Syndesmosis: Eklemleflen kemikler aras›nda suturalardan daha fazla ve s›k
örgülü ba¤ dokunun yer ald›¤› fibröz eklemlerdir. Syndesmosis radioulnaris,
syndesmosis tibiofibularis, syndesmosis dentoalveolaris (gomphosis), syndesmoses columnae vertebralis ve syndesmosis tympanostapedialis, sindesmoz tipi fibröz eklemlere örnektir.
b. Juncturae cartilagineae (kartilaginöz eklemler): Eklemleflen kemik uçlar› aras›nda hiyalin k›k›rdak veya fibrokartilaginöz dokunun bulundu¤u eklemlerdir. ‹ki
alt grubu vard›r:
• Synchrondrosis: Primer kartilaginöz eklemler olarak da adland›r›lan sinkondrozislerde eklemleflen kemik uçlar› aras›nda hiyalin k›k›rdak bulunur. Zamanla kemikleflen (synostosis) bu eklemlerin en güzel örne¤i, uzun kemiklerin diafiz - epifiz birlefle¤inde görülür. Di¤er örnekleri synchondrosis xiphosternalis ile kafa taban›ndaki synchondrosis sphenooccipitalis, synchondrosis
petrooccipitalis ve synchond. sphenoethmoidalis’lerdir. Hareket olanaklar›na
sahip de¤illerdir.
• Symphysis: Sekonder kartilaginöz eklemler olarak da adland›r›lan simfizislerde, eklemleflen kemik uçlar› aras›nda fibrokartilaginöz bir disk bulunur. S›n›rl› bir harekete olanak veren bu eklemler, vücudun orta hatt›nda bulunurlar.
Symphysis intervertebralis’ler, symphysis pubica ve symphysis manubriosternalis (synchondrosis manubriosternalis olarak da kabul eden anatomistler vard›r) simfizis örnekleridir.
c. Juncturae synoviales (articulationes, diarthroses): Eklemleflen kemik uçlar› aras›nda devaml›l›¤›n bulunmad›¤›, synovia olarak adland›r›lan bir s›v› ile dolu ara-