KISIM II Büyüme, Gelişme ve Davranış
Bölüm 6
Giriş ve Değişkenliğin Değerlendirilmesi
şir ve bebek birçok dış uyaran formuna tepki vermeyi öğrenir.
Bebekler fiziksel ve psikolojik olarak sadece sosyal ilişkiler sayesinde geliştiğinden, bebeğin gelişimsel durumundan söz edilirken anne-babanın rolü de anlatılmalıdır.
Susan Feigelman
Çeviri: Doç. Dr. Mehmet Boyraz
Pediatrik tedavinin amacı her bir çocuğun büyüme ve gelişmesini optimize etmektir. Pediatristlerin çocuğun gelişimini takip
edebilmesi, gelişimdeki gecikme ya da anormallikleri tanıyabilmesi, gerekli hizmetleri sunabilmesi ve anne-babaya danışmanlık yapabilmesi için normal büyüme, gelişme ve davranışı anlaması gereklidir. Klinik deneyim ve kişisel bilgiye ilave olarak
büyüme ve gelişmeyi optimize edebilecek etkin bir uygulama
için ana teorik bakış açılarının bilinmesi gereklidir. Riski artıran
ya da azaltan faktörleri hedef almak için pediatristin biyolojik
ve sosyal faktörlerin ebeveyn-çocuk ilişkisinde, aile içinde ve
aile ile daha büyük toplum arasında nasıl etkileştiğini bilmesi
gerekir. Büyüme genel olarak iyilik halinin, kronik hastalık durumunun ve kişiler arası ve psikolojik stresin bir göstergesidir.
Çocuk ve aileyi zaman içinde takip ederek, pediatristler fiziksel
büyüme ile bilişsel, motor ve duygusal gelişim arasındaki ilişkiyi gözleyebilirler. Gelişimsel kuramın bilinmesi ve normal davranış paternlerini açıklayan ve davranış problemlerinin önlenmesi için kılavuzluk sağlayan gelişimsel modellerin anlaşılması
gözlemin gücünü artırır. Etkin pediatristler sağlıklı davranışlar
oluşturmak ve davranış değişikliğini gerçekleştirmek için aileler ve çocuklarla nasıl çalışacaklarını da bilirler.
Fetal Büyüme ve Gelişmenin
İncelenmesi
6.1
Susan Feigelman
Büyüme ve gelişmedeki en çarpıcı olaylar doğum öncesinde
oluşur ve döllenmiş yumurtanın embriyo ve fetusa dönüşmesi,
sinir sisteminin ortaya çıkması ve rahimde iken davranışın gelişmesini içerir. Gestasyon sırasında ebeveynlerde görülen değişiklikler tüm ailenin yaşamını derinden etkiler. Gelişmekte olan
fetus annenin yetersiz beslenmesi, alkol, sigara ve ilaç kullanımı
(hem yasal hem de yasadışı); ve psikolojik travma gibi sosyal ve
çevresel değişikliklerden etkilenir. Bu kuvvetler ve fetusta oluşan somatik ve nörolojik değişimlerin etkileşimi doğumda, bebeklik döneminde ve potansiyel olarak bireyin yaşamı boyunca
büyüme ve davranışı etkiler.
Bölüm 7
Yenidoğan
John Olsson
Çeviri: Doç. Dr. Mehmet Boyraz
Yenidoğan (neonatal) periyodu doğumda başlar (gestasyonel
yaştan bağımsız olarak) ve yaşamın ilk 1 ayını içerir. Bu dönemde tüm organ sistemlerinde belirgin fizyolojik geçişler gerçekle26
Bölüm 8
İlk Yıl
Susan Feigelman
Çeviri: Doç. Dr. Mehmet Boyraz
Görüntüleme yöntemlerindeki gelişmeler bebekliği karakterize eden ve bir bebeğin davranışını ve sosyal ilişkilerini radikal
olarak değiştiren fiziksel büyüme, olgunlaşma, beceri kazanma
ve psikolojik reorganizasyonun anatomik ve fizyolojik ilişkilerini anlamamıza izin vermiştir. Daha önce ilkel ya da refleksif olarak düşünülen bazı aktivitelerin karmaşık sistemlerden
kaynaklandığı bulunmuştur. Yutma basit bir refleks olmayıp
karmaşık, yüksek düzeyde koordineli bir süreçten oluşur. Bu
da birkaç fizyolojik sistemde dağılmış olan birden çok düzeyde nöral kontrolü içerir ki bunların doğası ve ilişkileri yaşamın
1. yılı boyunca olgunlaşır. Bebeklik döneminde lisanın temellerinin önemli bir kısmı (fonoloji, kelime bölünmesi) öğrenilir.
Daha yaşlı bireylerde kelime işlenmesi tanımlanmış ve kesin
nöronal ağlar içerir; görüntüleme çalışmaları bebeğin beyninde
erişkinlerdekine benzer yapısal ve işlevsel organizasyon olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu da konuşmanın yapısal nörolojik
işlemlenmesinin bebeklere anadilin özelliklerini keşfetme şansı
verdiği inanışına yol açmıştır. Korteksin miyelinizasyonu gestasyonun 8. ayında başlar ve 2 yaşına gelindiğinde neredeyse
tamamlanır. Bu sürecin çoğu bebeklik döneminde gerçekleşir.
Demir ve diğer besinlerin miyelinizasyondaki önemi bilindiğinden bebeklik dönemi boyunca yeterli depoların olması çok
önemlidir (Bölüm 42). Diyette yeterli olmayan alım, bakım verenlerle yetersiz etkileşim ya da her ikisi bebeklik döneminde
beyin gelişimi ya da işlevi için çok önemli olan deneyime bağlı
süreçleri bozabilir. Bu süreçlerin bazılarında gecikme olabilse
de bebeklikte oluşan hızlı gelişimsel değişiklikler sırasında
plastisite periyotları kapandığından daha kalıcı kusurlar ortaya çıkabilir.
Bebek tüm gelişimsel boyutlarda yeni beceriler kazanır. Gelişimsel yolaklar kavramına göre karmaşık beceriler basitlerin
üzerine inşa edilir. Her bir boyuttaki gelişimin diğerlerini nasıl
etkilediğini bilmek de önemlidir. Fiziksel büyüme parametreleri ve kilo, boy ve baş çevresi için normal aralıklar Hastalık
Kontrol ve Önleme Merkezleri büyüme eğrilerinde bulunabilir.
Tablo 8-1 her bir boyut için anahtar gelişim basamaklarının özetini sunmaktadır; Tablo 8-2 yaşa göre eşleştirilmiş olan benzer
bilgileri verir. Tablo 8-3 röntgende ossifikasyon merkezlerinin
oluşmaya başladığı zamanları sunmaktadır. Anne-babalar bu
dönemde sıklıkla normal gelişimle ilgili bilgi ararlar ve Amerikan Pediatri Akademisi’nin internet sitesi (www.AAP.org) gibi
kaynaklara yönlendirilmelidirler.
0-2 AY
Miyelinizasyon prenatal olarak gestasyonun 30. haftasında başlar. Miadında doğan bebekte doğum sırasında dorsal arka be-