Projeler/Projects: Bitlis
S
on yıllarda yerel yönetimlerin artan yetkileri
ve bu duruma paralel olarak bölge halkının
artan beklentileri doğrultusunda belediyeler
tarafından çeşitli ölçeklerde kentsel tasarım
yarışmaları açılıyor ve yerel yönetimler eliyle
kentsel planlama çalışmaları yürütülüyor. Özellikle
Anadolu kentlerinin, metropol şehirlerden çok daha
farklı kentsel politikalar izlemeye başladıklarını
görüyoruz. Tarihi ve kültürel mirasın turizm, yerel
kimlik inşası ve marka değeri oluşturmak adına öne
çıkarıldığı bu tutum özellikle kent peyzajının yeniden
tasarlanması ve tanımlanmasında kendini görünür
kılıyor. Bir yandan merkezi yönetim tarafından
dayatılan TOKİ projeleri ile hızla kimliksizleş(tiril)
en kent mekanı, bu duruma bir tepki olarak
farklılıklarını ortaya koyan ve kimlik vurgusu yaratan
kentsel planlama projelerine yöneliyor. Bir başka
deyişle, orta ve küçük ölçekli kentler, büyük bir
hızla aynılaşan yapılaşma karşısında, kamusal
alanları yeniden tasarlamak ve farklılaştırmak gibi
bir mekânsal politika izliyor. Bu anlamda özellikle
Anadolu kentlerinin, kimliksizleşme ve kimlik
yaratma ikilemini yaşadığı bir mekan-politik ortaya
çıkıyor. Özellikle tarihi dokuyu ve/veya doğal çevreyi
değerlendiren, ve hatta bunları bir değer olarak
ortaya çıkaran, orta ve büyük ölçekli kentsel tasarım
projelerine giderek daha sık rastlıyoruz. Geçtiğimiz
sayılarda Natura’da yer alan Gazipaşa, Şişli Külliyesi
ve Kayseri, Nar Kent Meydanı projeleri böyle bir
duyarlılığı yansıtıyor. Bu projeler çoğu zaman
gerçekleşmeseler dahi, projenin maharetle üretilmiş
üç boyutlu modelleri yerel yönetim web sitelerinde
yerlerini alarak görsel bir manifestoya dönüşüyor.
Bu anlamda kent odaklı projeler hem kentin marka
değerini ve yerel yönetimin “kent vizyonunu” ortaya
koyarken, aynı zamanda ileriye yönelik politik bir
vaat olarak da konumlanıyor.
Bu tip projelerin başarılı örneklerinden bir tanesi de
SO? Mimarlık ve 8 Artı Mimarlık ve Kentsel Tasarım
tarafından Bitlis için önerilen “Kent Meydanı”
projesi. 2006 yılında şehir plancısı Dr. Sertaç Erten
ve mimar Dr. Devrim Çimen tarafından kurulan 8
Artı, makro ölçekte kentsel planlama projelerinden,
uygulama detayına kadar farklı ölçek ve spektrumda
proje ve danışmanlık hizmetleri veriyor. Katıldıkları
hemen her yarışmadan ödül alan 8 Artı ekibi,
Ödemiş Kent Merkezi, Küçükçekmece Kent Meydanı,
Dicle Vadisi-Kültürpark ve Fiskaya Şelalesi, Yenikapı
Mevlevihanesi Meydanı gibi tasarımlarının uygulama
projelerini de gerçekleştirdi. 2007 yılında Oral Göktaş
ve Sevince Bayrak tarafından kurulan SO? Mimarlık ve
Fikriyat ise mimarlık ve kent üzerine projeler üretiyor.
Tasarım ofisi, kazandıkları ve ödül aldıkları pek çok
yarışmanın yanı sıra, İstanbul Modern’in bahçesine
yerleştirmiş oldukları “Göğe Bakma Durağı” ile de
adından söz ettirdi. 2010 yılında Bitlis Belediyesi için
önerilen kent meydanı projesi ise, her iki ekibin yerel
bağlam ile uyumlu, sürdürülebilir tasarımlar üretme
felsefesini yansıtıyor. Hem SO? hem de 8 Artı’nın genç
50 NATURA • OCAK - ŞUBAT 2014 / JANUARY - FEBRUARY 2014
D
ue to the increasing authority and autonomy
of local governments in Turkey in recent years
there have been a number of urban planning
projects and design competitions initiated by
municipal administrators to foster new ideas
for sustainable growth at the regional scale. Particularly
these small to mid-size Anatolian cities have adopted
more balanced urban policies compared to the huge
metropolises that represent sources of direct profit for
the larger public and private construction sector. With an
increasing intent to foster brand value and local identity,
these Anatolian cities are actively developing urban
planning projects emphasizing their historical and cultural