NOBEL ÖDÜLLÜ BİLİM ADAMIMIZ
AZİZ SANCAR
1946’da Mardin’in Savur ilçesinde, orta gelirli çiftçi ailesinin sekiz çocuğundan yedincisi olarak dün-
yaya geldi. İlk, orta ve lise eğitimini Mardin’de tamamladı. Lise yıllarında futbolla ilgilendi ancak son
sınıfta futbolcu olmaktan vazgeçerek yüksek öğrenimine devam etmek üzere İstanbul’a gitti.[5]
1963 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’den 1969 yılında birincilikle mezun oldu.[5]
İki yıl Savur’da bir sağlık ocağında hekimlik yaptıktan sonra bir NATO-TÜBİTAK bursu ile önce
Johns Hopkins Üniversitesi, ardından Dallas Teksas Üniversitesi’ne gitti.[6] Dallas’ta üniversitenin
moleküler biyoloji programına ve Caude Rupert’ın laboratuvarına katıldı. Bu laboratuvarda Sancar,
danışmanı Claud Rupert ile fotoliyaz olarak adlandırılan bir geni kolonlamış ve genetik mühendisliği
ile bakterilerde çok yüksek oranlarda çoğaltmıştır.[6] Bu genin kodladığı enzim, ultraviyole ışıkları
ile haraplanan DNA’nın onarımını yapar. Bu buluş Dr. Sancar’ın önce yüksek lisans, ardından dokto-
ra derecesi (1977) almasını sağladı.[6]
Sancar, 1977-1982 yılları arasında Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalıştı. Bu dönemde fotoliyaz
enzimi çalışmalarına ara verip nükleotid kesim onarımı araştırmaları başladı.[6] DNA onarımı da-
lında doçentlik tezini tamamladı. 1997 yılından itibaren araştırmalarını Biyokimya ve biyofizik ala-
nında yaptığı çalışmalarla tanınan Amerika Birleşik Devletleri North Carolina-Chapel Hill’de North
Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü’nde Sarah Graham Kenan Profesörü olarak
sürdürmektedir.
DNA onarımı, hücre dizilimi, kanser tedavisi[7] ve biyolojik saat üzerinde çalışmalarını sürdüren
Sancar, 415 bilimsel makale ve 33 kitap yayınladı. Sancar kanser tedavisinde sirkadiyen saat kulla-
nımıyla ödüller almıştır.[8][9]. 2001 yılında Amerikan Kimya Cemiyeti tarafından verilen Kuzey
Carolina Seçkin Kimyager Ödülü’nü almaya hak kazanan Sancar, 2005 yılında bilim dünyasının en
prestijli üyelikleri arasında yer alan[10] ABD Ulusal Bilimler Akademisi’ne seçilerek bu akademiye
seçilen ilk ABD’li Türk oldu. Bu ödülü aldıktan sonra, ABD’de okuyan Türk öğrencilerine yardım
etmek ve Türk-Amerikan ilişkilerini geliştirmek amacıyla eşiyle birlikte Aziz&Gwen Sancar Vakfı’nı
kurarak[5] ABD’nin Kuzey Carolina eyaletinde “Carolina Türk Evi” isimli bir öğrenci misafirhanesi
açtı. 2006 yılında Türkiye Bilimler Akademisi’ne asli üye olarak seçildi.
v
26