Το φαινόμενο της ασυμμετρίας δεν παρατηρείται μόνο στον άνθρωπο, αλλά και σε
άλλα ζώα, όπως ωδικά πτηνά και πρωτεύοντα, υπογραμμίζοντας έτσι το εξελικτικό
υπόβαθρο της πλευρίωσης των λειτουργιών, το οποίο αποτελεί και μία από τις
κύριες ερμηνείες της ως φαινόμενο. Υποστηρίζεται δηλαδή ότι σε μια πρώτη φάση
της εξέλιξης οι λειτουργίες ήταν αμφίπλευρες αλλά αργότερα, κατά την εξελικτική
πορεία, όπου τα προβλήματα προς επίλυση απαιτούσαν την διάθεση μεγαλύτερου
όγκου γνωστικών πόρων, οι λειτουργίες πλευριώθηκαν, αφήνοντας έτσι τα
αντίστοιχα ημισφαίρια ελεύθερα να εξειδικευτούν σε μεγαλύτερο εύρος νοητικών
λειτουργιών.
Στα πλαίσια των νευροαπεικονιστικών μελετών της επεισοδιακής μνήμης
παρουσιάζεται ένα μοντέλο λειτουργικής εξειδίκευσης για τους προμετωπιαίους
φλοιούς . Το μοντέλο HERA (hemispheric encoding / retrieval asymmetry), το οποίο
βασίστηκε σε ένα πλήθος δεδομένων από μελέτες με PET και fMRI (Tulving et. al.
1994, Nyberg. et. al. 1996), oρίζει τον αριστερό προμετωπιαίο φλοιό ως
περισσότερο σχετιζόμενο με την κωδικοποίηση πληροφοριών της επεισοδιακής
μνήμης ενώ τον δεξί προμετωπιαίο ως περισσότερο σχετιζόμενο με την ανάκληση .
Κάνει διάκριση δηλαδή της πλευρίωσης με κριτήριο το είδος της μνημονικής
διεργασίας (process based asymmetry). To παραπάνω μοτίβο ενεργοποίησης
υποστηρίχτηκε επίσης από ένα αξιόλογο εύρος απεικονιστικών ευρημάτων
(Cabeza and Nyberg, 2000) και οδήγησε στην εδραίωσή του στη σύγχρονη
βιβλιογραφία της λειτουργικής ασυμμετρίας.
Το μοντέλο αυτό όμως έχει δεχτεί κριτικές από πολλές από τις προαναφερθείσες
έρευνες και μεταναλύσεις οι οποίες επικεντρώθηκαν στο είδος του ερεθίσματος
προς κωδικοποίηση και ανάκληση. Μεθοδολογικά οι μελέτες αυτές διατηρούσαν
σταθερό το είδος της μνημονικής διεργασίας και εστίαζαν στην εναλλαγή λεκτικού –
μη λεκτικού ερεθίσματος ( Wagner et. al., 1998). H κριτική τους βασίστηκε πάνω
στην παρατήρηση ότι το κατά διεργασία μοντέλο ημισφαιρικής εξειδίκευσης (HERA)
δε φαίνεται να ήταν σε θέση να ερμηνεύσει δεδομένα που αφορούσαν τον
μνημονικό χειρισμό μη λεκτικών ερεθισμάτων. Ενδεικτική αποτελεί η μελέτη των
Kelley et. al., κατά την οποία παρατηρήθηκε ότι σε έργα κωδικοποίησης η
ενεργοποίηση ηταν μεγαλύτερη στον αριστερό προμετωπιαίο από ότι στον δεξί για
τις λεξεις μεγαλύτερη στον δεξί από ότι στον αριστερό για τα άγνωστα πρόσωπα
και ισόμορφη κατά την κωδικοποίηση αντικειμένων που μπορούσαν να
62