ABC NADRUKÓW
TECHNIKI DRUKARSKIE STOSOWANE
W PRZEMYŚLE TEKSTYLNYM – CZĘŚĆ 3
SITODRUK PŁASKI
Sitodruk płaski to metoda drukarska polegająca na wykorzystaniu ramy
z siatką, na którą naniesiony jest szablon. Wzór uzyskuje się poprzez
przetłaczanie farby przez puste (niezablokowane) oczka siatki na mate-
riał, najczęściej przy użyciu specjalnej praski (rakla). Istnieje kilka odmian
sitodruku płaskiego, my wspomnimy o dwóch: o druku lyońskim i ciągłym.
Druk lyoński
Technika rozwinięta szczególnie mocno w okolicach Lyonu we Francji.
Polega na sukcesywnym przesuwaniu siatki nad materiałem przymocowa-
nym do długiego, rozgrzanego stołu. Stoły drukarskie mają szerokość ma-
teriału i długość nawet kilkudziesięciu metrów. Sitodruk pozwala na zasto-
sowanie tylko jednego koloru na sito; ostateczny efekt uzyskuje się poprzez
nakładanie kolejnych kolorów na siebie. To typ druku, który można określić
,,mokre na suche” – gdy drukowany jest jakiś kolor, poprzedni musi być
już suchy. Dzięki temu można tworzyć bardzo precyzyjne, skomplikowane
wzory. Ta technika przeznaczona jest raczej dla krótkich, limitowanych serii.
Druk ciągły
W przypadku druku ciągłego to materiał przesuwa się pod zamontowa-
nym nad nim sitem. Podczas druku partia materiału zatrzymuje się, a siatki
(sita) z różnymi kolorami są opuszczane na materiał w celu przetłoczenia
farby. Następnie ramy unoszą się do góry, materiał przesuwa się, a kolejne
sita z następnymi kolorami opadają. Wszystkie kolory są zatem drukowane
równocześnie w technice ,,mokre na mokre”.
SITODRUK PŁASKI
Obecnie kanwy (siatki) wykonuje się z poliamidu lub poliestru rozciągniętego pomiędzy me-
talowymi ramami. Sita pokrywa się emulsją światłoczułą, a wzór kolorystyczny nanosi się na
nieprzezroczysty papier. Następnie papier ze wzorem jest przykładany do sita, a całość naświe-
tlana. W miejscach, na których znajduje się wzór, światło nie wchodzi w interakcję z emulsją,
którą pokryta jest siatka, a tym samym oczka w tych miejscach pozostają otwarte i w kolejnych
etapach przepuszczają farbę. Na wszelki wypadek sito jest sprawdzane pod kątem zakrycia/od-
krycia wszystkich pożądanych oczek w siatce i ręcznie korygowane w przypadku błędów.
106
SITODRUK – PRZYGOTOWANIE DO DRUKU
Proporcje i dopasowanie
Wymyślony wzór musi być przeskalowany, by pasować do proporcji materiału: jego szerokości
i właściwości związanych z wybranym sposobem zadruku. Dlatego projektując wzór, trzeba
mieć na uwadze, w jaki sposób wzór będzie się powtarzał na zadrukowywanej powierzchni,
aby stworzyć płynne przejścia i zachować balans pomiędzy wielkością, liczbą powtórzeń i pożą-
daną kolorystyką. Przy powtarzaniu wzoru istotne jest również, aby sparować elementy poja-
wiające się po lewej stronie materiału z tymi po prawej, a te z góry – z tymi z dołu.
Separacja kolorów
Zarówno sitodruk płaski, jak i rotacyjny pozwala na nałożenie tylko jednego koloru na jeden
raz. Każdy kolor wymaga zatem osobnego szablonu, a tworząc wzór, należy odseparować od
siebie kolory. Jeśli jest to rysunek stworzony farbami wodnymi albo fotografia, gdzie mamy
do czynienia z licznymi przejściami tonalnymi, kolorowy wzór zamieniany jest na odcienie szaro-
ści, a następnie precyzyjnie definiuje się, w którym miejscu pojawią się konkretne kolory. Obec-
nie prace te wykonuje komputer.
SITODRUK ROTACYJNY
Technika ta jest podobna do sitodruku płaskiego, z tą różnicą, że ramy
z siatką zastąpione są perforowanymi cylindrami. Cylindry umieszczone
są jeden za drugim wzdłuż stołu drukarskiego. Materiał umieszcza się po-
między cylindrami z farbą. W procesie zadruku przechodzi on do kolej-
nych cylindrów, gdzie nanoszone są zgodne ze wzorem kolory (podobnie
jak w przypadku sitodruku płaskiego jeden cylinder zawiera tylko jeden
kolor). Pasta drukarska przeciska się przez mikrootwory cylindra. W tej
technologii szybkość druku jest zdecydowanie większa niż w przypadku
klasycznego, płaskiego sitodruku, dlatego dobrze sprawdza się w produk-
cji przemysłowej materiałów. Szybkość zadruku wynosi średnio około
40 metrów na minutę.
SITODRUK ROTACYJNY
Cylindry drukarskie wykonane są z niklu i dostarczane już w wersji perforowanej. Jakość cylin-
drów zależy od liczby „dziurek” i sposobu ich dystrybucji. Liczba oczek może wahać się od 40
do 245 na powierzchni jednego cala. Im większa liczba oczek, tym bardziej precyzyjne odwzoro-
wanie rysunku. Podobnie jak w przypadku sitodruku płaskiego cylinder najpierw pokrywany jest
żywicą światłoczułą, a następnie umieszczany w maszynie grawerującej, do której wgrywany
jest wybrany wzór do panelu komputerowego i dochodzi do odblokowania odpowiednich otwo-
rów w cylindrze za pomocą lasera, który niszczy emulsję światłoczułą w wybranych miejscach.