Mi primera publicacion Catálogo de Pensar coas mans | Page 61

59
A cestaría, a arte de tecer fibras vexetais para a elaboración de cestos e
outros obxectos, é unha das máis antigas técnicas artesanais empregadas
polo ser humano; a súa orixe, coma a do tecido e a da olaría, remóntase á
Revolución Neolítica.

No caso da cestaría, a fraxilidade dos materiais empregados e as
condicións climáticas e edafolóxicas de Galicia fan que apenas se con-
serven restos de épocas antigas. Aínda así, nos últimos anos apareceron
restos de madeira en contextos castrexos e romanos en que se produciron
condicións especiais que permitiron a preservación destes restos orgáni-
cos. Unha desas circunstancias é a carbonización, ben porque a madeira
foi queimada nun lar como combustible ou ben por efecto dun incendio.
Este é o caso dos restos carbonizados dun cesto aparecido en Castromaior
(Portomarín, Lugo) da Idade do Ferro, datado arredor do século ii a. c.
Aínda que son restos moi fragmentados, parece que se trata dun cesto
feito cunha técnica mixta que combina as vergas para a armazón e as
varas para o tecido. Tamén podemos documentar o uso da cestaría a tra-
vés de testemuños indirectos, como as impresións de ramas entretecidas
en arxila, as decoracións de entrelazados talladas en xambas e linteis de
pedra, ou mesmo pola aparición dalgunha ferramenta como o bastrén do
castro de Viladonga (Castro de Rei, Lugo), unha coitela de dous mangos
para labrar a madeira, que é un claro antecedente da mesma ferramenta
empregada na cestaría para facer as vergas.

Sen dúbida, a cestaría foi unha das artesanías máis espalladas
por toda a xeografía galega. Na nosa sociedade tradicional os cestos for-
maban parte da vida cotiá das familias e constituían un elemento auxiliar
fundamental nas tarefas labregas, mariñeiras e domésticas. Ademais,
as técnicas da cestaría empregábanse para facer todo tipo de obxectos,
desde apeiros agrícolas e artes de pesca ata pezas de indumentaria e
xoguetes.

Desde hai xa algunhas décadas, a cestaría tradicional vén
sufrindo un notable retroceso por mor de diferentes causas que afectan, por
unha parte, á obtención da materia prima, como os incendios forestais que
asolan os nosos montes e a forte repoboación con eucaliptos, cuxa madeira
non se aproveita para a cestaría. Por outra banda, o uso xeneralizado de bal-
des ou caldeiros de plástico na agricultura e na pesca, e de caixas tamén de
plástico e de poliestireno expandido no transporte e comercialización dos
produtos agrícolas e mariñeiros relegou os cestos galegos a simples obxec-
tos decorativos, que ademais teñen que competir coa cestaría procedente
do mercado asiático, con prezos moito máis baratos.

Con todo, aínda quedan artífices da cestaría en Galiza que
seguen apostando por esta artesanía, optando ben polo emprego de
materiais e técnicas tradicionais para reproducir as pezas tal e como eran
antigamente, ou ben por unha cestaría contemporánea que fusiona e expe-
rimenta con diversas técnicas e materiais para obter novos obxectos con
diferentes usos e aplicacións.