Mi primera publicacion Catálogo de Pensar coas mans | Page 37
35
ou a usos votivos que participarían dunha interpretación similar ás pinturas
rupestres ou os gravados en pedra.
É indubidable que os restos cerámicos utilitarios son os máis
numerosos nas escavacións arqueolóxicas de todos os xacementos poste-
riores ao Neolítico, algo especialmente salientable nos datados na Idade
do Ferro en Galicia8. Grazas á olería castrexa sabemos onde e como se
almacenaba o cereal, o líquido ou incluso que a comida podería dispoñerse
en recipientes colectivos tipo fontes. Coñecemos grazas a estes achados as
zonas de maior desenvolvemento cerámico como son as Rías Baixas e as
concas media e inferior do Miño, máis permeables a contactos exteriores.
Os recipientes máis utilizados eran olas, tarteiras, vasos, incluso
se coñecen tapadeiras. Son recipientes barrigudos na parte inferior e con
rebordo en resalte normalmente. As decoracións son xeometrizantes, a
modo de espiñas de peixe, esvásticas... Este motivos adquiren máis plastici-
dade e naturalismo coa chegada da influencia romana.
A cerámica comeza a traballarse só coas mans e son os avances
tecnolóxicos os que favorecen a súa mellora coa aparición do torno e o
forno, asumindo un grande avance, e contaminación de formas e motivos
ornamentais, coa chegada de Roma, desde as ánforas ou dolia para o viño
ata as vaixelas sixilatas de cor vermella.
A arqueoloxía demóstranos, de xeito xeral, que os utensilios cerá-
micos se utilizaban con outras finalidades que van máis alá de conter líqui-
dos ou sólidos; atopáronse moitos recipientes formando parte dos enxovais
funerarios dos enterramentos hispánicos da Idade do Bronce, e mesmo se
converteron na urna funeraria do finado, caso dos enterramentos en cántaro
de El Argar, no sur da Península. Na Idade do Ferro galaica prodúcese unha
falta de achados funerarios castrexos, e é común a opinión dos especialistas
da arqueoloxía de que a práctica funeraria habitual sería a cremación. Deste
xeito non podemos basearnos en restos cerámicos de carácter funerario ou
votivo, senón claramente domésticos para reconstruír como traballaban, que
comían ou como se movían polo territorio galaico protohistórico.
A cerámica castrexa e os seus contedores viuse modificada pola
chegada das técnicas romanas e non atopamos unha continuidade desas
zonas máis predominante cerámicas cos centros oleiros posteriores (Bonxe,
Buño, Gundivós, Loñoa das Olás, Mondoñedo, Niñodaguia, Samos…) que van
experimentar un maior desenvolvemento nos séculos xviii, xix e xx, con
documentación, que nalgúns caso, xa describe núcleos oleiros no século xvi.
Para explicar as técnicas e os avances arqueolóxicos na idade dos castros
amosarase un forno de cerámica do xacemento de Castromao en Celanova, e
un recipiente que mesmo podería ser cocido nese forno. Nesa vasilla pódese
analizar a típica forma barriguda con decoracións estriadas, dentro dos usos
oleiros do momento ligados á cociña e á vida doméstica. As pegadas da
cerámica romana e a súa influencia na produción de barro estará represen-
tado por pratos de sixilata e cuncos de terra de talleres de Lucus Augusti,
foco de produción cerámica romana pero netamente asentada en Lugo.