Mi primera publicacion Catálogo de Pensar coas mans | Page 285

283
Figueroa y Vega, que importan as formas dos «hábitos casteláns», tipo de
peitoral de varios corpos que parten dunha lazada. Moi populares tamén
en Portugal, onde probablemente terán orixe, traen unha proposta decora-
tiva máis activa con base en elementos mobles e unha distribución menos
orgánica. No que se refire a este peitoral real, isto percíbese sobre todo
no carácter circular e monorrítmico da cabeceira do sapo tradicional, que
rompe a súa uniformidade para ofrecer un perímetro polilobulado creado
con diferentes tipos de alternancias.

OS BRINCOS
As argolas de arracada constituirán un punto de partida dun tipo de brinco
de argola, desde os máis primitivos e simples de argola lisa. O termo
arracada é confuso e disperso. Tradicionalmente todo brinco arcaizante
se denomina así, sobre todo na ourivería suntuaria. Dese xeito, en moitas
publicacións grandes e longos brincos pendulantes con diamantes ou
esmeraldas son chamados arracadas. A voz ten ascendente árabe,
al-quarrat, asignada ao brinco de argola ou de media lúa, como, así
mesmo, é coñecido en Portugal.

A evolución destas arracadas é ampla, e existen tipos nos
que a arandela é plana e este espazo vai promocionándose en forma de
media lúa con decoración e pedrería, e incluso o canto permite adornos
de fío sogueado ou bólas. Estas arandelas, ao ampliárense, levaban polo
seu diámetro unha travesa central que lle daba consistencia e que serviu
posteriormente como soporte de elementos pendulantes, inaugurando o
tremente, pequeno elemento suspendido que se despraza de esquerda a
dereita e constituído en moitos casos por figuriñas de animais proceden-
tes do brinco renacentista. Normalmente era unha pomba, símbolo da
fidelidade no mundo árabe, que evoluciona cara a formas cada vez máis
abstractas.

Existen diferentes focos e influencias que chegan a Galicia. A
arracada astorgana decora as arandelas con vidros de cores, preferente-
mente verde e vermello, falsamente chamados cabuxóns e engastados en
coroa, nun estilo que recorda a ourivería visigótica. Son coñecidas mesmo
como «rodas de carro», en alusión ás súas formas circulares de gran
tamaño e a adaptación fonética da voz arracada. Temos atopado exempla-
res practicamente idénticos da mesma época na Alta Savoia (Francia),10 o
que acredita que os primeiros modelos foron importados.11

Outro tipo de argola de arracada posterior, xa en filigrana, decora
extraordinariamente a arandela e sitúa elementos móbiles transversais
de lámina lisa como contraste coa cargada decoración de filigrana. É un
brinco en forma de lúa que decora o perímetro ata que chega a esquecer
a súa estrutura primitiva. Procede de Portugal e terá fonda resonancia en
Galicia.

A arracada de colgante trigoniforme substitúese paulatina-
mente polo modelo de brinco de cabaza [FIG. 2] , así denominado pola súa