Mi primera publicacion Catálogo de Pensar coas mans | Page 271
269
Tanto no mundo antigo coma no contemporáneo, prata e ouro aínda
seguen sendo metais inútiles no ámbito industrial e doméstico. Talvez o
ouro tivo unha certa presenza nas próteses da primitiva odontoloxía, como
material que nunca oxidaba nin acidulaba en contacto cos fluídos orgáni-
cos. Mais por todas esas connotacións culturais que o acompañaron desde
a historia, foi mesmo cobizado para cumprimentar como adorno corporal
e decorativo. O seu permanente esplendor dourado recubrindo empuña-
duras, correaxes, armaduras, cascos… nos homes poderosos e mesmo
creando infinitos obxectos prénsiles que formaron parte da arte do adorno
corporal na muller. É o que coñecemos como ourivería, o traballo artesanal
do ourive.
Houbo un tempo en que ambos os metais, prata e ouro, femi-
nino e masculino, converxeron, como parte dun destino universal, e
mimetizaron. A prata puido recibir un dourado por medio dun baño en
ouro disolto nunha amálgama noutro metal (mercurio). O metal recollía
por aquel medio a adherencia do seu brillo amarelo como se tal fose. Foi
unha descuberta decisiva porque a propia liturxia cristiá impoñía o ouro
naqueles enxovais que deberan estar en contacto coas sagradas formas.
Máis adiante o ouro fíxose branco coma a mesma prata con base nunhas
cualificadas aliaxes que o dotaron de tal aspecto.
O oficio do ourive foi florecente nos diversos períodos históricos
e a súa cualificación foi altamente considerada polos sectores sociais máis
influentes. Maiormente foron artistas anónimos e considerados demiúrgos
en cada tribo. Ata ben entrado o Renacemento non atopamos sinaturas
individualizadas de tal ou cal ourive, mais foron creándose escolas xeogra-
ficamente definidas, perfiladas desde diferentes formas culturais e aquela
mestizaxe foi altamente enriquecedora. Aqueles pequenos obxectos eran
facilmente transportables por mercadores dun e doutro lugar e chegaron
ata insólitos confíns.
Os obxectos de adorno derivados da ourivería estiveron vincu-
lados desde temperá idade con outros pequenos e particulares materiais
que a natureza provía. Eran as xemas ou pedras consideradas preciosas.
Aqueles cristais, restos fosilizados, ósos, que ao igual ca ouro e prata se
singularizaban polo seu brillo e esplendor, derivaron enseguida en insepa-
rables compañeiros de viaxe. Rubís, esmeraldas, zafiros e pedras de varia-
das cores sincretizaron coa maleabilidade e ductilidade dos metais nobres
e pronto foron complemento dos seus antollos decorativos. Un mundo de
fantasía e cor comezou a percorrer todas as culturas.
Na Baixa Idade Media, o oficio do ourive colleu o pulo perdido
despois da caída do Imperio Romano. Foi co florecemento das vilas e
pequenos burgos que se desenvolveron estes pequenos talleres, a carón
das catedrais e das súas demandas, onde a xente acudía a certificar
nalgún obxecto o seu momento de felicidade. O cadro de Petrus Christus
representando a san Eloi no seu taller ouriveiro como patrón do gremio é
o suficientemente elocuente do esplendor do oficio naquela época: unha