Cenab-ı Mevlana , Divan-ı Kebir ’ de şöyle bir dil sarfediyor : “ Evliyalar , kendilerinden fani ve Allah ile bakidirler . Şurası da bir gariptir ki , onlar hem yokturlar hem vardırlar .” Cenab-ı Mevlana ’ nın bu beyitlerinde belirtmiş olduğu “ hem var hem yok ” nasıl oluyor ?
Evliyaullah , selam olsun üzerlerine , hem yokturlar hem vardırlar . Evliyaullah ’ ın bütün varlığı Allah ’ tandır , kendilerinden değildir . Onlar , kendilerini Allah ’ ta yok etmişlerdir ve onlarda varlık olan Hakk ’ ın kendisidir . Çünkü kemalata eren bir insan , irfan mertebesine ulaştı mı , eğer bir şey dilerse , onun bu dileği kendisinin dileği değil , Allah ’ ın dileğidir .
“ Allah buyurdu ki : Bu mağlûp , öyle bir yoktur ki vara nispetle zahiren yok olmuş değildir , iyice anlayın bunu ! Bu çeşit yok olan , kendinden geçmiş , var olanların en iyisi , en ulusu olmuştur . O , Allah sıfatlarına nispetle yoktur ... fakat hakikatte ona yoklukta bir varlık vardır . Bütün ruhlar onun tedbirindedir ... bütün suretler onun hükmündedir .”
( Mesnevi , IV / 397 )
74