Mananın da çağları var . Tabiatın mevsimlerine benzeyen mevsimleri var . Mana mevsimleri aşkla terbiye edilirse , Tanrı ilhamları meydana geliyor ve Tanrı ilhamları , büyük bir bulanıklığı parçalaya parçalaya yürüyor . Çünkü toplumumuza bu aşk gerektiği kadar aşılanmamış .
“ Kalp huşu sahibiyse kalbe bakarız , isterse sözünde kulluk ve aşağılık olmasın ! Çünkü gönül cevherdir .. söz söylemekse araz . Bu yüzden araz , âriyettir , maksat cevherdir . Mânası gizli kapalı , yahut başka olan bu çeşit lâflar , ne vakte kadar sürecek ? Yanıp yakılmak isterim ben , yanıp yakılmak . O ateşe düş ! Canda sevgiden bir ateş tutuşur .. düşünceyi , sözü , baştanbaşa yakıver ! Ey Musa , edep bilenler başka , canı , ruhu yanmış âşıklar başka ...”
( Mesnevi , II / 1760 )
İnsanlar birbirlerine benzemedikleri gibi , akıllarda birbirlerine benzemezler . Elbiselerde ne kadar çok renkler vardır . Birbirinin aynı olan iki elbisenin kumaşları , aynı boya kazanından çıksa bile , güneşte kuruyanla gölgede kuruyan arasında fark vardır . Ama onları ateşte yakarsak , hepsinin rengi bir olur :
29