մայիսյան հերոսամարտեր
Դրոն ՝ զինակիցներով( կենտրոնում նստած)
ա ռաջ խա ղա ցու մը և շա րժ վո ւմ դե պի Դսեղ: Գա րե գին Նժ դե հը մայի սի 25-ին իր 40 հե ծյալ նե րով հար ձակ վո ւմ և կասեց նո ւմ է թո ւր քա կան 100 հե ծյալ նե րի և հետ ևա կի ա ռա ջըն թա ցը: Մայի սի 26-ին Բեյ-Մա մի կո նյա նին հա ջող վո ւմ է Մայ մե խի մոտ շր ջան ցել թո ւր քե րի աջ թևը: Թշ նա մին փախ չո ւմ է Հա ջի ղա րայից: Զոր քի հետ ոտ քի է ին ե լել նաև շր ջա կա գյու ղե րի բնա կիչ ները: Մայի սի 27-ին ռազ մա ճա կա տի կենտ րո նո ւմ, Ար ջո ւտ գյու ղի ուղ ղու թյա մբ, Ղոր ղա նյա նը հար ձակ ման նե տեց Էրզրու մի գո ւն դը: Նոր հա մալ րո ւմ կա տա րե լով` թո ւր քերը օր վա 2-րդ կե սին հայ կա կան թևե րի դեմ ծա վա լե ցին հար ձա կո ւմ: Մայի սի 28-ի վաղ ա ռա վո տից թո ւր քե րը հարձակ ման ան ցան ճա կա տի կե նտ րոնո ւմ և աջ թևո ւմ: Հայտն վե լով կի սաշր ջա պատ ված վի ճա կո ւմ ՝ գն դա պետ Նի կո լայ Ղոր ղա նյա նը հետ չքա շեց իր ու ժե րը ՝ հույ սը դնե լով մայի սի 27-28-ի գի շե րը Բեյ-Մա մի կո նյա նից ստա ցած այն տե ղե կու թյան վրա, որ Անդ րա նի կը մո տե նո ւմ է: Մայի սի 28-ի ե րե կոյան ժա մը 4-ին թուր քա կան 11-րդ դի վի զի այի ա ռա ջապա հը մտավ Ղա րա քի լի սա: « Ղա րա քիլի սայի ճա կա տա մար տը հազ վա գյո ւտ մա րտ էր »,- վկայո ւմ էր Քյա զիմ Կարա բե քի րը Բա թու մի բա նակ ցու թյո ւննե
րո ւմ: Թո ւր քե րը, Ղա րա քի լի սայո ւմ տա լով մեծ կո րո ւստ ներ, այլևս չշա րունա կե ցին հար ձա կու մը Դի լի ջան-Ղազախ ուղ ղու թյա մբ, ո րը դե պի Գան ձակ և Բա քու մղ վող թշ նա մու հա մար գլ խավոր ուղ ղու թյո ւնն էր: Բաշ Ա պա րա նի հաղ թա նա կը, Անդրա նի կի կող մից Դի լի ջա նի մա տույցնե րը մայի սի 30-ից մի նչև հու նի սի 6-ը ա մո ւր փա կե լը ե ղան այն հիմ նա կան պատ ճառ նե րը, ո րո նք ստի պե ցին հակա ռա կոր դին փո խել այդ զո րա խմ բի հար ձակ ման ուղ ղու թյու նը դե պի Շուլա վեր-Թիֆ լիս: Թե պետ Ղա րա քի լի սայո ւմ հայե րը պարտ վե ցին, բայց հե տա գայո ւմ իր հուշե րո ւմ Վե հիբ փա շան նշո ւմ է, որ Ղարա քի լի սայո ւմ հայե րն ա պա ցու ցե ցին, որ կա րող են լի նել աշ խար հի լա վագույն մար տիկ նե րը: Մայի սյան հե րո սա մար տե րի առն չությա մբ ան գամ թո ւր քա կան բա նա կի հրա մա նա տար Վե հիբ փա շան խոս տովա նել է ՝ «… ի սկ Մեծ Ղա րա քի լի սայի և Սար դա րա պա տի կռիվ նե րը պա տերազ մա կան պատ մու թյան մեջ կար ևոր էջ են գրա վե լու »: Ե թե Բաշ Ա պա րա նո ւմ հա ջող վեց ստիպել թո ւր քե րին դա դա րեց նել ա ռաջխա ղա ցու մը, Ղա րա քի լի սայո ւմ հա մառ դի մադ րու թյա մբ հա ջող վեց ա րյու նաքամ ա նել թո ւր քա կան զո րա մա սե րը և ստի պել թո ւր քա կան հրա մա նա տա րությա նն առ ժա մա նակ հրա ժար վել անհա պաղ ա ռաջ խա ղա ցու մից դե պի Ղազախ, ա պա Սար դա րա պա տո ւմ գլ խովին ջախ ջախ վեց թո ւր քա կան բա նա կի պար ծա նք « Գե լի բո լու » դի վի զի ան: Գ նա հա տե լով մայի սյան հե րո սա մարտե րը` Սար դա րա պա տի մաս նա կից մար շալ Հ. Բաղ րա մյա նը նշել է. « Ե- թե չլի նե ին 1918 թվա կա նի մայի սյան հաղ թա նակ նե րը` չէր լի նի հայոց պետա կա նու թյան վե րած նո ւն դը, չլի ներ Ա վա րայ րի ո գին` չէր թևա ծի Սար դարա պա տի հաղ թա նա կը »: Մայի սյան հաղ թա նակ նե րի հե րո սա կան օ րի նակնե րով դաս տի ա րակ ված հայոր դի նե րը սխ րա նք ներ գոր ծե ցին Երկ րո րդ աշխար հա մար տո ւմ, Ար ցա խի գոյա մարտո ւմ: Այ սօր էլ մեր պատ մա կան հի շողու թյան մեջ վառ է Սար դա րա պա տի հե րո սա մար տը: Սար դա րա պա տո ւմ նվաճ ված հաղ թա նա կը հայոց պե տակա նու թյան վե րա կա նգն ման, Հայաստա նի Հան րա պե տու թյան հռ չակ ման ե րաշ խի քը դար ձավ: Մայի սյան հե րոսա մար տե րո ւմ տա րած հաղ թա նակ ների գրա վա կա նը նո րաս տե ղծ ազ գային կա նո նա վոր զո րա մի ա վո րո ւմ նե րն է ին և աշ խա հա զո րի մաս նակ ցու թյու նը:
2( 22) 2013
80