Od 2021 roku Instytut Pileckiego corocznie przyznaje Międzynarodową Nagrodę im. Witolda Pileckiego w trzech kategoriach: naukowa książka historyczna, reportaż historyczny i nagroda specjalna. W tym roku do konkursu zgłoszono 60 pozycji wydanych nakładem 35 wydawnictw, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Partnerem nagrody jest Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Książki nadesłane do tegorocznego konkursu prezentują wysoki poziom warsztatu naukowego i pisarskiego, opowiadają też o ważnych dla historii i polskiego społeczeństwa tematach. Wyróżnione publikacje charakteryzują się nowatorskim podejściem, dobrym udokumentowaniem wniosków, a także dbałością o prawdę.
NOMINACJE 2025
8 października 2025 roku odbyło się posiedzenie Kapituły Nagrody im. Witolda Pileckiego w składzie dr Piotr Cywiński, prof. Padraic Kenney, Krzysztof Kosior, dr hab. Damian Markowski, Aneta Prymaka-Oniszk, prof. Pierre-Frédéric Weber, na którym wyłoniono nominowane w tym roku publikacje.
W kategorii „Naukowa książka historyczna” Kapituła Nagrody wyłoniła najlepsze monografie na temat doświadczenia krajów Europy Środkowo-Wschodniej konfrontacji z totalitaryzmem w XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem Polski. W tym roku nominowano pięć publikacji:
• Michał Bilewicz, Traumaland. Polacy w cieniu przeszłości, Wydawnictwo MANDO / Wydawnictwo WAM.
• Tomasz Ceran, Zbrodnia pomorska 1939. Początek ludobójstwa niemieckiego w okupowanej Polsce, Instytut Pamięci Narodowej.
• Piotr M. Majewski, Brzydkie słowo na „k”. Rzecz o kolaboracji, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Dariusz Węgrzyn, „Internirung”. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do ZSRS na tle wywózek niemieckiej ludności cywilnej z terenu Europy Środkowo-Wschodniej do sowieckich łagrów pod koniec II wojny światowej, Instytut Pamięci Narodowej.
• Rafał Wnuk, Sławomir Poleszak, Niezłomni czy realiści? Polskie podziemie antykomunistyczne bez patosu, Wydawnictwo Literackie.
W kategorii „Reportaż historyczny” Kapituła Nagrody doceniła książki, która oferują czytelnikowi wciągającą opowieść o doświadczeniu krajów Europy Środkowo-Wschodniej konfrontacji z totalitaryzmem w XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Nominowano cztery publikacje:
• Patrycja Dołowy, Pęknięte lustro. Próba portretu Adama Czerniakowa, Wydawnictwo Filtry.
• Grzegorz Gauden, Polska sprawa Dreyfusa. Kto próbował zabić prezydenta, Wydawnictwo Agora.
• Emil Marat, Bratny. Hamlet rozstrzelany, Wydawnictwo Czarne.
• Michał Przeperski, Dziki Wschód. Transformacja po polsku 1986–1993, Wydawnictwo Literackie.
W kategorii „Nagroda specjalna” Kapituła Nagrody poszukiwała do wyróżnienia publikacji, które niosą świadectwo zbrodniczych działań systemów totalitarnych i autorytarnych we współczesnym świecie, są opowieścią o dramatycznym losie ludności dotkniętej wojnami i konfliktami zbrojnymi (reportaż wojenny), piętnują przypadki intencjonalnego i uporczywego łamania praw człowieka. Nominowano trzy publikacje:
• Maria Buko, Drugie pokolenie obozowe. Pamięć i doświadczenie potomków polskich więźniów niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych, Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Eristavi Maksym, Russian Colonialism 101. How to Occupy a Neighbor and Get Away with It. An Illustrated Guide, IST Publishing.
• Serhii Plokhy, Rosja–Ukraina. Największe starcie XXI wieku, Wydawnictwo Znak Horyzont.
Laureaci Konkursu zostaną ogłoszeni na Gali Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego w grudniu 2025 roku.
11