Zachowanie historii: model getta żydowskiego w Rydze
Projekt zaowocuje stworzeniem szczegółowego modelu getta żydowskiego w Rydze, jakie znajdowało się tam podczas II wojny światowej. Teren dawnego getta w Rydze to rzadki przykład żywej historii, zajmujący powierzchnię prawie 2500 metrów kwadratowych, który został przekształcony w dzielnicę mieszkalną. Skala modelu nie tylko dokładnie odzwierciedli układ i wymiary terenu, ale także, dzięki wykorzystaniu mediów cyfrowych i innych elementów, pozwoli zwiedzającym na pełne zrozumienie życia w getcie. Informacje zostaną zebrane poprzez badanie archiwów łotewskich
i zagranicznych. Ukończony model stanie się częścią wystawy stałej w Muzeum Getta
w Rydze na Łotwie. Projekt obejmuje również stworzenie strony internetowej
z modelem 3D, udostępnienie treści cyfrowych wraz z tradycyjnymi formami interakcji ze zwiedzającymi w Muzeum, programów edukacyjnych i publikacji naukowych.
Wnioskodawca: Shamir Association
Badania nad prześladowaniami Romów, Sintów, Manuszy, Gitanów, Jeniszów
i podróżników we Francji w latach 1940–1946. Zbiór świadectw pisemnych i ustnych (2019–2025)
Projekt zaowocuje zebraniem sfilmowanych, ustnych i pisemnych świadectw świadków i potomków świadków prześladowań społeczności romskich we Francji podczas II wojny światowej. Od 2019 roku sfilmowano 40 wywiadów z ostatnimi żyjącymi świadkami i potomkami świadków. Projekt zgromadził zbiór nagranych lub spisanych świadectw z 33 kolekcji, obejmujących kilkaset godzin nagrań audiowizualnych dotyczących około 280 świadków. Zbiór zostanie na stałe zachowany w Archiwum Narodowym we Francji. Zostanie utworzona strona internetowa, na której będą prezentowane cele projektu, osiągnięcia, fragmenty świadectw i dane historyczne. Projekt w sposób symboliczny oznaczy wejście prezentowanych świadectw do serca francuskiej pamięci narodowej.
Wnioskodawca: École des Hautes Études en Sciences Sociales/ School of Advanced Studies in Social Sciences (EHESS)
Ochrona ustnej historii ludobójstwa Romów na Ukrainie
Projekt ten będzie kontynuacją prac, które ARCA rozpoczęła w 2022 roku we współpracy z „Siecią Pomocy Ocalałym z Prześladowań Nazistowskich na Ukrainie”. Utworzono bazę danych zawierającą kontakty do ponad 100 Romów, którzy przeżyli Holokaust na Ukrainie, a z ośmioma z nich przeprowadzono już wywiady w 2023 roku dzięki wsparciu funduszu EVZ. Projekt doprowadzi do utworzenia cyfrowego archiwum świadectw wideo i audio ocalałych Romów, zebranych podczas indywidualnych sesji nagraniowych na Ukrainie. Celem projektu jest nagranie 30 wywiadów realizowanych w ramach wizyt w domach ocalałych. Na podstawie zeznań zespół zaplanuje warsztaty online i offline z partnerami projektu. Projekt zapewnia ochronę zagrożonych materiałów archiwalnych i angażuje decydentów w promowanie uznania ludobójstwa Romów na Ukrainie podczas II wojny światowej.
Wnioskodawca: Youth Agency for the Advocacy of Roma Culture “ARCA”
Wykorzystanie technologii nieinwazyjnych w celu dalszego zbadania historii miejsc Holokaustu na Łotwie
Projekt ten zabezpieczy zapisy dotyczące Holokaustu poprzez mapowanie
i dokumentowanie niezidentyfikowanych i słabo znanych obszarów związanych
z Holokaustem, w tym miejsc mordów, na Łotwie i Litwie. Wykorzystane zostanie multidyscyplinarne podejście do wyszukiwania i analizy pozostałości miejsc związanych z Holokaustem z wykorzystaniem nieinwazyjnych technologii, takich jak teledetekcja niskiego poziomu. Dzięki badaniom archiwalnym i świadectwom ocalałych, projekt poszerzy bazę wiedzy na temat Holokaustu na Litwie i sześciu miejscach na Łotwie, w tym Skede, Liepaja, Jungfernhof, Salaspils, Tukums i Rezekne. Dane zostaną zebrane na miejscu z wykorzystaniem nieinwazyjnych technologii w celu wykrycia pozostałości znajdujących się pod powierzchnią w znanych miejscach Holokaustu oraz w miejscach, co do których istnieją podejrzenia, że mógł się tam rozgrywać dramat Holokaustu. Zebrane dane zostaną zinterpretowane w celu pogłębienia i upowszechnienia wiedzy na temat historii Holokaustu na Łotwie i poza jej granicami.
Wnioskodawca: Duquesne University of the Holy Spirit
Społeczności sefardyjskie i Holokaust – Szkoła Letnia
Historia społeczności sefardyjskich w czasie Holokaustu pozostaje słabo udokumentowana. W ramach projektu zorganizujemy pierwszą szkołę letnią poświęconą nauczaniu i badaniom nad historią społeczności sefardyjskich w czasie Holokaustu
w Europie Południowo-Wschodniej. Program wykorzysta podejścia porównawcze
i interdyscyplinarne, aby połączyć metodologie z różnych dziedzin, stworzyć niuanse
w rozumieniu doświadczeń społeczności sefardyjskiej i stymulować nowe kierunki badań. Szkoła letnia odbędzie się we wrześniu 2025 roku na terenie Uniwersytetu
w Rijece i zgromadzi 25 studentów i naukowców z Europy Południowo-Wschodniej. Szkoła będzie organizowana co dwa lata i zapewni nauczycielom i studentom narzędzia pedagogiczne do włączania historii sefardyjskiej do programów nauczania, dyskursu publicznego i programów badawczych.
Wnioskodawca: University of Rijeka, Faculty of Humanities and Social Sciences
„Tripas amargas” (Łona smutku): odkryte historie grecko-żydowskich kobiet z Bloku 10
Projekt bada nieopowiedziane historie i doświadczenia sefardyjskich kobiet z Grecji, które od marca 1943 roku były więzione przez kilka miesięcy w bloku 10
w Auschwitz-Birkenau. Poddawane przerażającym eksperymentom medycznym, kobiety te pozostają w dużej mierze pomijane w historii Holokaustu. Projekt „Tripas amargas”, realizując szereg ścieżek badawczych w celu rekonstrukcji ich życia i doświadczeń, zbada również trwały wpływ emocjonalny okrucieństw Holokaustu na drugie pokolenie ocalałych kobiet sefardyjskich. Obejmie on badania archiwalne, gromadzenie dokumentów medycznych i administracyjnych w celu rekonstrukcji trajektorii życiowych kobiet, analizę świadectw oraz wywiady z potomkami ocalałych. Wyniki zostaną opublikowane w języku hebrajskim, polskim, angielskim i greckim, aby zapewnić ich dostępność.
Wnioskodawca: Salti Institute for Ladino Studies, Uniwersytet Bar-Ilan, Izrael
Zastosowanie i percepcja leksykonu antysemickiego: analiza potencjalnego wpływu na studentów w Europie
Projekt bada, jak studenci z kilku europejskich uniwersytetów w Belgii, Francji, Hiszpanii
i Polsce pozostają pod wpływem publicznych słów, haseł i wyrażeń odwołujących się do historii i pamięci Holokaustu. W kontekście mobilizacji studentów na rzecz palestyńskich ofiar interwencji armii izraelskiej w Strefie Gazy w okresie od jesieni do wiosny 2024 roku, przeprowadzone zostanie badanie ilościowe w celu zmierzenia rozpowszechnienia określonych terminów i zwrotów wśród studentów kierunków, w których mobilizacja była silna. Ocenione zostanie również zrozumienie przez studentów kwestii związanych
z używaniem i normalizacją tych wyrażeń. Projekt obejmie również wywiady ze studentami w celu przeprowadzenia szczegółowej analizy, a docelowo zbierze wszystkich partnerów projektu na warsztatach, aby podzielić się wynikami i opracować materiały, które będą stanowiły źródło informacji dla decydentów, decydentów
w zakresie edukacji oraz instytucji szkolnictwa wyższego.
Projekt ten otrzymał grant im. Profesora Yehudy Bauera na rok 2024.
Wnioskodawca: Yahad In – Unum
16