PAMIĘĆ
NA ROZDROŻU POKOLEŃ
IHRA
Międzynarodowy Sojusz na rzecz Pamięci o Holokauście (IHRA) pomyślnie zakończył swoje pierwsze plenarne posiedzenie pod prezydencją Izraela, które odbyło się online
w dniach 23–26 czerwca 2025 r.
Pod hasłem przewodnim prezydencji Izraela „Rozdroża pokoleń” sesje plenarne oddawały wspólne zaangażowanie 35 państw członkowskich IHRA w przekazywanie pochodni pamięci o Holokauście od ocalałych przyszłym pokoleniom. Rozważając ten temat w swoim przemówieniu otwierającym, Dani Dayan, przewodniczący IHRA podczas izraelskiej prezydencji w 2025 roku, powiedział: – Nasze dzisiejsze przesłanie jest nie mniej istotne niż kiedykolwiek wcześniej, a może nawet ważniejsze. Nasze przekonanie
i zaangażowanie są równie silne. Obszary,
w których IHRA uzyskała odrębny i cenny mandat globalny – badania, edukacja
i upamiętnienie Holokaustu i ludobójstwa Romów – wymagają naszej rzetelnej, eksperckiej uwagi. Dlatego musimy poświęcić wysiłki i zasoby na wychowanie kolejnego pokolenia badaczy Holokaustu, którzy pomogą nam pójść dalej.
Dani Dayan wezwał również wszystkie kraje do zobowiązania się do przestrzegania Deklaracji Ocalałych, wydanej po raz pierwszy w 2002 roku w Yad Vashem i stanowiącej fundamentalny dokument prezydencji Izraela. Deklaracja potwierdza niezmienny głos moralny ocalałych, wzywając świat do ochrony godności ludzkiej, przeciwstawiania się rosnącemu antysemityzmowi i ochrony pamięci o Holokauście. 80 lat od zakończenia Holokaustu i 23 lata od jej powstania, przesłanie moralne tej jakże kluczowej deklaracji pozostaje niezwykle aktualne. Dayan powtórzył apel prezydencji Izraela do wszystkich zainteresowanych osób, aby złożyły swoje osobiste podpisy pod Deklaracją Ocalałych.
W swoim przemówieniu Sekretarz Generalna IHRA, Michaela Küchler, podkreśliła znaczenie głosów ocalałych, przypominając historię Heinricha Michela, szewca z Würzburga, ofiary Holokaustu, którego pamięć została zachowana dzięki pojedynczej fotografii
i odręcznemu świadectwu jego siostry zachowanych w archiwach Yad Vashem.
– Gdy odchodzą od nas ostatni ocaleni, IHRA stoi na rozdrożu. Musimy sobie przypomnieć, że upamiętnienie to nie tylko akt żałoby. To moralny imperatyw.
Michaela wezwała delegatów do odnowy, ponownego zaangażowania i refinansowania misji IHRA. Jej propozycje obejmowały uruchomienie Programu Młodych Ambasadorów IHRA, aby zaangażować nowe pokolenia, oraz zbadanie sposobów wykorzystania potencjału mediów społecznościowych w przyszłości.
Sesja plenarna rozpoczęła się od sesji poświęconej globalnemu wzrostowi antysemityzmu i jego wpływowi na pamięć
o Holokauście, edukację i badania naukowe. Najwybitniejsi eksperci przedstawili swoje badania dotyczące różnych form, w jakich przejawia się współczesny antysemityzm,
a delegaci IHRA podzielili się spostrzeżeniami na temat wpływu antysemityzmu na ich własne pola zawodowe oraz kroków, jakie podjęli, aby temu przeciwdziałać.
Mówiąc o ważnej roli IHRA w walce
z antysemityzmem, doradca IHRA, Robert Williams, powiedział: – Jedynym rozwiązaniem jest dialog i wspólne dążenie do zrozumienia i zwalczania antysemityzmu we wszystkich jego formach. To zadanie IHRA, ponieważ tylko IHRA działa również za Oceanem Atlantyckim i Spokojnym. Tylko IHRA pozwala, by to eksperci kształtowali program, a nie być może mający dobre zamiary, ale mimo to ograniczeni decydenci.
W czwartek podczas sesji plenarnej przyjęto
i opublikowano oświadczenie IHRA popierające instytucje, organizacje i specjalistów zajmujących się upamiętnianiem Holokaustu. Oświadczenie, zainicjowane przez prezydencję Izraela, potwierdza niezłomne zaangażowanie IHRA we wspieranie i ochronę osób chroniących pamięć o Holokauście w obliczu „alarmującego wzrostu przejawów zniekształcania Holokaustu i antysemityzmu”. Ponadto oświadczenie wzywa rządy
i społeczeństwa obywatelskie do podwojenia wsparcia dla światowej społeczności osób zajmujących się upamiętnianiem Holokaustu.
Tematem przewodnim tygodnia plenarnego były działania IHRA na rzecz wzmocnienia edukacji o Holokauście i podniesienia świadomości na temat ludobójstwa Romów. Obejmowały one aktualizację „Zaleceń dotyczących nauczania i uczenia się
o Holokauście”, podstawowego zasobu IHRA. Aktualizacje odnoszą się do pojawiających się wyzwań, takich jak etyczne wykorzystanie narzędzi sztucznej inteligencji w szkołach oraz potrzeba materiałów dostosowanych do wieku.
W międzyczasie Komitet ds. Ludobójstwa Romów skupił się na wdrażaniu „Zaleceń IHRA dotyczących nauczania i uczenia się
o prześladowaniach i ludobójstwie Romów
w okresie nazistowskim”. Delegaci omówili, jak można wspierać wdrażanie tych zaleceń
w państwach członkowskich oraz dobre praktyki i wyzwania związane z reprezentacją Romów w muzeach i miejscach pamięci.
Sesja plenarna uświetniła również szereg innych kluczowych wydarzeń instytucjonalnych, w tym uzyskanie przez Albanię statusu Kraju Obserwatora. Ponadto Cypr został zaproszony do ubiegania się
o status Kraju Łącznikowego, co jeszcze bardziej pogłębi współpracę międzynarodową
i rozszerzy regionalne partnerstwa IHRA.
W uznaniu dla jej kluczowej roli w ochronie historycznych zapisów Holokaustu, Europejska Infrastruktura Badań nad Holokaustem (EHRI) została również zaproszona, by zostać Stałym Partnerem Międzynarodowym.
Tydzień plenarny stanowił kluczowy etap
w realizacji misji IHRA: upamiętniania przeszłości, stawiania czoła narastającym wyzwaniom i dbania o to, aby dziedzictwo Holokaustu i ludobójstwa Romów było zachowane w sposób uczciwy i celowy. Kolejne posiedzenie plenarne zaplanowano na grudzień 2025 roku w Jerozolimie.
24