W obchodach rocznicowych, które odbyły się przy pomniku upamiętniającym zagładę Romów i Sinti na terenie odcinka BIIe byłego obozu Auschwitz II-Birkenau, spotkało się ok. tysiąca osób, m.in.: Ocalali Romowie, a także Ocalali z Auschwitz i Holokaustu, przedstawiciele władz państwowych, organizacji międzynarodowych, ambasadorowie i dyplomaci, politycy, przedstawiciele wielu organizacji
i społeczności romskich i żydowskich, przedstawiciele władz lokalnych, instytucji
i muzeów.
Wśród gości obecni byli m.in. Marszałek Senatu RP Małgorzata Kidawa-Błońska, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hanna Wróblewska, Przewodniczący Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy Theodoros Rousopoulos, Przewodnicząca Parlamentu Niemiec Bärbel Bas, Wicemarszałek Sejmu Litwy Žygimantas Pavilionis, dyrektor Yad Vashem Dani Dayan oraz przewodniczący IHRA w czasie brytyjskiej prezydencji Lord Eric Pickles.
odczas obchodów głos zabrała dwójka Ocalałych.
Alma Klasing straciła w Auschwitz wielu członków swojej rodziny. Sama przetrwała
w ukryciu w lasach Badenii-Wirtembergii.
– W ciągu dnia warowaliśmy w dołach
i przykrywaliśmy się liśćmi. W nocy przenosiliśmy się i szukaliśmy innego schronienia. Wszystko to musieliśmy robić tak cicho, jak to tylko możliwe, zawsze w strachu przed odkryciem i deportacją do obozów zagłady i obozów koncentracyjnych. Mogliśmy żywić się tylko jagodami i innymi jadalnymi roślinami – powiedziała.
– Mieliśmy wielkie szczęście, że wszyscy nasi bliscy krewni przeżyli obozy, ale niestety musieliśmy również opłakiwać wiele ofiar nazistowskiej polityki rasowej wśród naszych krewnych i znajomych – dodała.
– Chciałabym ostrzec zwłaszcza młodych ludzi przed tymi fałszywymi prorokami i prosić was z całego serca: brońcie naszej demokracji
i chrońcie nas, mniejszości, przed antysemityzmem, antycyganizmem i rasizmem – podkreśliła Anna Klasing.
Bolesław Rumanowski jako dziecko został wraz z rodziną deportowany przez Niemców do kieleckiego getta. W końcowym okresie wojny, Bolesław Rumanowski i jego rodzina zdołali uciec z getta i ukrywali się w pobliskich lasach, dzięki czemu przetrwali do zakończenia wojny.
– Przetrwaliśmy, choć codziennie stawaliśmy w obliczu śmierci i nieludzkiego cierpienia. Każdy dzień był walką o przetrwanie, a każda noc – pełna lęku i niepewności. W końcowym okresie wojny, udało nam się uciec z getta
i ukrywać w pobliskich lasach. Przetrwaliśmy, dzięki pomocy ludzi dobrej woli i niezłomnej woli życia. Historia moja i mojej rodziny pełna jest wytrwałości i hartu ducha w obliczu niewyobrażalnych trudności. To również historia wszystkich Romów, którzy przetrwali, mimo że wielu z nas straciło swoje życie
w obozach i gettach – powiedział.
– Zwracam się szczególnie do młodych Romów, nie zapominajcie o swojej tragicznej historii, ale jednocześnie patrzcie w przyszłość
z ufnością, wiarą i optymizmem.
Tylko poprzez wysiłek i prace nad sobą możecie walczyć ze stereotypami, przesądami, wykluczeniem. Uczcie się, zdobywajcie wiedze, sięgajcie po jak najwyższe stanowiska
i funkcje, swoim przykładem pokazujcie, że możecie być pełnoprawnymi obywatelami swoich krajów – podkreślił Rumanowski.
Romani Rose, Przewodniczący Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów zwrócił uwagę, że „wśród nas, Sinti i Romów, niemalże nie ma rodziny, której by nazwa „Auschwitz” nie kojarzyła się z mordem na ich krewnych”.
– Przypominanie o zagładzie nie jest przeniesieniem winy na dzisiejsze pokolenia, ale oznacza ono wzięcie współodpowiedzialności za demokrację i rządy prawa – powiedział.
– Miliony ludzi zamordowanych przez nazistów pozostawiły po sobie dziedzictwo, zgodnie
z którym społeczność międzynarodowa musi przeciwstawić się każdej zbrodniczej ideologii w jej wczesnym stadium – podkreślił Romani Rose.
Roman Kwiatkowski, Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce powiedział, iż tylko poprzez pamięć i edukację możemy zbudować świat,
w którym każdy człowiek, bez względu na pochodzenie, będzie traktowany z szacunkiem i godnością.
– Wychodząc temu naprzeciw chciałbym
z wielką radością poinformować, że uchwałą Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 28 grudnia 2023 roku, zostało powołane Centrum Historii i Kultury Romów
w Oświęcimiu, które rozpoczęło swoją działalność z dniem 1 lutego 2024 roku. Centrum to jest nie tylko miejscem edukacji
i upamiętnienia, ale również platformą dialogu i współpracy na rzecz podtrzymania romskiej tożsamości kulturowej – podkreślił.
– Na zakończenie, chciałbym podkreślić, że nasza pamięć o przeszłości i nasza walka
DZIEŃ PAMIĘCI O ZAGŁADZIE SINTI I ROMÓW. 80. ROCZNICA LIKWIDACJI OBOZU DLA ROMÓW W AUSCHWITZ
Paweł Sawicki
4
80 lat temu w komorach gazowych niemieckiego obozu Auschwitz II-Birkenau zamordowano około 4,3 tysiąca dzieci, kobiet i mężczyzn – ostatnich więźniów Romów i Sinti przebywających na odcinku BIIe. W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. zlikwidowany został tzw. Zigeunerfamilienlager („Obóz rodzinny dla Cyganów”). 2 sierpnia obchodzony jest jako Dzień Pamięci
o Zagładzie Sinti i Romów.