PRACE ARTYSTYCZNE
I DOKUMENTY OCALAŁEGO
Z AUSCHWITZ WALDEMARA NOWAKOWSKIEGO TRAFIŁY
DO MIEJSCA PAMIĘCI
Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz
26 niewielkich akwarel i rysunków tuszem, przekazanych przez wnuka artysty, Pawła Huczkowkiego, stanowi część większego cyklu, z którego kilkadziesiąt prac znajduje się już w zbiorach Miejsca Pamięci od lat 80. i 90. XX w. Przedstawiają one kolejne obozowe wydarzenia i sytuacje, tworząc unikatowy zapis losów więźnia w obozie. To niezwykle cenne uzupełnienie ogromnej luki ikonograficznej dotyczącej życia i losu więźniów niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz, które dają możliwość zobaczenia scen rozgrywających się za drutami obozu.
Wszystkie akwarele zostały przekazane przez najbliższą rodzinę artysty (wcześniejsze przez żonę Marię, również więźniarkę obozu, a później przez ich córkę, Ewę) jako prace obozowe. Rzeczywiście część z tych akwarelowych prac, mogła powstać jeszcze w obozie, gdyż artysta
w ostatnim okresie obozu pracował jako pisarz, a później blokowy w obozowym szpitalu, gdzie możliwy był dostęp do papieru i materiałów piśmienniczych, być może także i farb.
– Dosadność niektórych scen, staranność wykonania, a także alegoryczność wielu
z nich, może świadczyć o tym, że większość została jednak wykonana już po odzyskaniu przez artystę wolności. Nie obniża to jednak wartości tych prac oraz ich wielkiego znaczenia jako dowodu zbrodni
i materiału edukacyjnego, gdyż zostały one wykonane przez bezpośredniego świadka tamtych wydarzeń – powiedziała Agnieszka Sieradzka, historyk sztuki w Zbiorach Muzeum.
Wśród zachowanych rysunków, znajdziemy m.in. sceny ze szpitala obozowego, sceny tortur, rozstrzeliwań, niewolniczej pracy ponad siły, głodu, ale także codzienność obozową: więźniów na pryczach, czytanie listów z domu, szukanie resztek jedzenia
w opróżnionych pojemnikach.
- Rysunki wykonane tuszem i akwarelą na kartonach formatu pocztówki utrzymane są w podobnym stylu. Więźniowie, wszyscy podobni do siebie, bez cech indywidualnych, ukazani są na oszczędnym tle, złożonym z pojedynczych, charakterystycznych elementów obozowego krajobrazu. Artysta uzyskuje
w ten sposób uniwersalność, a zarazem symboliczność przekazu. Niektóre ze scen ujęte są w symetryczne łuki i koła.
Z pewnością widać w nich rękę grafika ze
Do Zbiorów Muzeum trafił cenny zbiór prac artystycznych autorstwa ocalałego z obozu, Waldemara Nowakowskiego, a także kolekcja obozowych dokumentów związanych z nim
i jego żoną.
24