Pokażemy również prace artystyczne odwołujące się do sztuki Majera Kirszenblata. To m.in. drukowane na tkaninie grafiki Justyny Sokołowskiej. Na awersie każdej pracy artystka umieściła wybraną scenę zainspirowaną obrazami Majera. Na rewersie natomiast – wojenny lub współczesny odpowiednik historii, które wydarzyły się później w tym samym miejscu. Izraelska artystka, Varda Meidar, córka Majera Lustmana, opatowskiego Żyda ocalałego
z Zagłady, odtworzyła mapę Opatowa
w postaci haftu. Inspiracją dla jej powstania był plan miasta opisany w języku jidysz opublikowany w Księdze Pamięci Opatowa.
(po)ŻYDOWSKIE, czyli jakie?
Tytuł wystawy kuratorki zaczerpnęły
z powojennych map geodezyjnych Opatowa, na których wiele budynków pozostałych po zgładzonych Żydach autor opisał jako „pożydowskie”. Choć dzisiaj/współcześnie słowo „pożydowskie” niemal automatycznie przywołuje dookreślenie: „mienie”, proponujemy zwiedzającym rozumiane go znacznie szerzej, w kontekście przywracania pamięci o bezpowrotnie utraconym [żydowskim] dziedzictwie.
Poprzez wystawę przywracamy imiona i nazwiska osobom, których pamięć została niejako przekreślona przez nadanie etykiety
„pożydowskie” wszystkiemu, co po nich pozostało. Pożydowską pustkę zapełniamy postaciami, których życia zostały przerwane przez Zagładę. Przywracamy pamięć o dawnych mieszkańcach Opatowa.
Pragniemy przypomnieć, że pokazywane na wystawie miejsca czy rzeczy pełniły kiedyś konkretne funkcje i były czyjąś własnością. Mienie osierocone, porzucone, bez prawowitego spadkobiercy zostawiało pustkę po dawnym właścicielu, pozbawionym pamięci zachowanej w przedmiotach
i przestrzeniach.
Nawias, w który bierzemy przedrostek „po", pozwala nam przejść ponad politycznymi sporami o przeszłość i wydobyć z określenia
„pożydowskie” najważniejszy element.
„(po)ŻYDOWSKIE” to opowieść
o ŻYDOWSKICH miejscach i ich mieszkańcach. Tak sformułowany tytuł przywraca im tożsamość, szacunek i pamięć.
Namaluj to, co pamiętasz
W przestrzeni wystawy znajdzie się miejsce na odpoczynek. Instalacja Tisz-stół nawiązywać będzie do żydowskiej tradycji radosnego czasu spędzanego na jedzeniu, piciu, śpiewaniu i rozmowach przy wspólnym stole. Zwiedzający poznają tu bliżej postać Majera Kirszenblata i jego wyjątkową relację
z córką. Wysłuchają fragmentów rozmów, które Barbara Kirshenblatt-Gimblett prowadziła z ojcem i nagrywała przez ponad 40 lat. Znajdą tu także osobiste pamiątki po Majerze – fotografie i dokumenty z czasów szkoły.
Zainspirowani zjawiskiem malowania
z pamięci, niedaleko stołu umieścimy ekran, na którym każda ze zwiedzających osób będzie mogła namalować swoje wspomnienia
z dzieciństwa. Posłuży nam do tego specjalna aplikacja, która naśladuje proces malowania na płótnie. We wcieleniu się w malarzy
i malarki pomogą nam gotowe szkice fragmentów obrazów Majera.
Rodzinne zwiedzanie
z audioprzewodnikiem
Zachęcamy również do zwiedzania wystawy
z rodzinnym audioprzewodnikiem. Justyna Bednarek – uznana autorka literatury dziecięcej – stworzyła tekst specjalnej ścieżki, podróży przez dawne żydowskie miasteczko. Naszym przewodnikiem będzie mały Majer – ciekawy świata i dowcipny chłopiec
w niebieskim kubraczku. Z jego pomocą zwiedzający poznają elementy świąt żydowskich, rodzinne zwyczaje czy dawne zabawy. Zanurzą się w świat wspomnień, obrazów i dźwięków. Na wystawie nie zabraknie także elementów, które zachęcą najmłodszych do działania: układania obrazów z magnetycznych puzzli czy kostki edukacyjnej. Dzieci spróbują swoich sił w roli malarek i malarzy.
Audioprzewodnik rodzinny przeznaczony jest dla dzieci w wieku 4-10 lat. Dodawany będzie bezpłatnie w ramach biletu na wystawę. Dostępne języki: polski, angielski i ukraiński.
Kuratorki:
dr Natalia Romik
dr Justyna Koszarska-Szulc we współpracy z prof. Barbarą Kirshenblatt-Gimblett.
Kuratorka organizacyjna:
Katarzyna Tomczak-Wysocka.
Współpraca kuratorska:
Agata Korba
Projekt:
Kolektyw "SENNA" (Natalia Romik, Piotr Jakoweńko, Sebastian Kucharuk).
Instalacje artystyczne:
Varda Meidar
Justyna Sokołowska.