ENCYKLOPEDIA
LUDOBÓJSTWA
SINTI I ROMÓW
Centrum Dokumentacji i Kultury Niemieckich Sinti i Romów w Heidelbergu
„Celem państwa nazistowskiego i jego ideologii rasowej było unicestwienie mniejszości Sinti i Romów. Choć w ostatnich dziesięcioleciach podjęto ważne badania specjalistyczne, wiedza na ten temat jest nadal niezwykle fragmentaryczna” – wyjaśnia kierownik projektu dr Karola Fings z Centrum Badań nad Antycyganizmem.
Portal internetowy umożliwia dostęp do artykułów specjalistycznych, które nie tylko są ułożone alfabetycznie, ale także przyporządkowane do różnych działów, takich jak miejsca ludobójstwa, biografie czy następstwa. Oprócz fotografii w cyfrowej encyklopedii dostępna jest także interaktywna mapa. Pokazuje wszystkie miejsca w Europie, o których dostępne są informacje, w tym obozy koncentracyjne, ale także miejsca, w których dokonywano masakr. Lista chronologiczna daje przegląd wszystkich istotnych wydarzeń, począwszy od roku 1933.
Ponad 90 naukowców z 25 krajów współtworzy Encyklopedię dokumentującą ludobójstwo Sinti i Romów w Europie dokonywane przez narodowych socjalistów. Projekt, rozpoczęty latem 2020 r. i planowany na okres pięciu lat, otrzyma 1,6 mln euro dofinansowania z Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych i wsparcie różnych partnerów współpracujących oraz akademickiej rady doradczej.
We słowie ws†pnymu do projektu napisano: „O złożoności projektu świadczy fakt, że należy uwzględnić całą Europę, ponieważ II wojna światowa dotknęła wszystkie kraje, choć w różnym stopniu, a to oznaczało, że Sinti i Romowie we wszystkich tych krajach ucierpieli w ten czy inny sposób. Na podstawie dzisiejszej mapy Europy analiza obejmie 46 krajów. Obecnie dostępnych jest wystarczająco dużo informacji na temat 33 krajów, aby uzasadnić publikację artykułów na ich temat w Encyklopedii.
Prace nad Encyklopedią rozpoczęły się
z przekonaniem, że tak złożony projekt można zrealizować jedynie we współpracy
z autorami, którzy sami przeprowadzili badania w archiwach publicznych lub rodzinnych i/lub opublikowali prace na ten temat. Z tego powodu od końca 2020 roku powstało w sumie 18 grup roboczych ds. poszczególnych krajów lub grup krajów.
W grupach roboczych zespół Encyklopedii wraz z autorami omawiają tematykę tematów – tak nazywają się artykuły w pracy referencyjnej – które należy napisać oraz ile ich powinno być. Rozmowy te pomagają ukazać europejski wymiar nazistowskiego ludobójstwa we wszystkich jego aspektach. Każdy tekst jest publikowany na stronie zaraz po jego zredagowaniu. Ponieważ Encyklopedia jest dostępna w języku niemieckim i angielskim, powstały w ten sposób zasób wiedzy na temat wielu różnych krajów i pochodzący z wielu różnych krajów będzie dostępny dla szerokiego międzynarodowego grona odbiorców po raz pierwszy.
W odróżnieniu od monografii, która zazwyczaj dąży do całościowego przedstawienia tematu
i musi ograniczać się tematycznie, format encyklopedii umożliwia stopniowe ułożenie zasobu wiedzy w większy całościowy obraz. Dotyczy to również sytuacji, gdy – jak
w przypadku ludobójstwa Sinti i Romów
w Europie – stan badań wskazuje, że w tym czy innym miejscu brakuje elementu układanki.
W tematach staramy się jak najbardziej wyraźnie i precyzyjnie wskazać, gdzie nadal są luki w badaniach. Ponieważ encyklopedia internetowa pozwala na aktualizację istniejących tematów lub publikację kolejnych w dowolnym momencie, obecna treść nie może i nie powinna być traktowana jako stała, lecz należy ją rozumieć jako zasób wiedzy podlegający ciągłemu przeglądowi, edytowaniu i uzupełnianiu.”
Do końca 2025 roku Encyklopedia ma obejmować około 1 000 artykułów i stanowić kamień milowy w działalności badawczej
i edukacyjnej. Publikowana w języku angielskim i niemieckim encyklopedia poświęcona nazistowskiemu ludobójstwu – znana również jako „Holokaust Sinti i Romów” lub „Samudaripen” – zostanie najpierw udostępniona online po jej zaprezentowaniu
5 marca, a następnie zostanie udostępniona do użytku publicznego. Technicznie opiera się na systemach otwartych encyklopedii i została wdrożona przez Centrum Systemów Cyfrowych (CeDiS) na FU Berlin.
Prezentacja w Berlinie rozpoczęła się powitaniem obecnych przez Romaniego Rose, który jest także dyrektorem zarządzającym Centrum Dokumentacji i Kultury Niemieckich Sinti i Romów w Heidelbergu, jednego
z partnerów współpracujących.
Centrum Badań nad Antycyganizmem powstało na Wydziale Historycznym Uniwersytetu w Heidelbergu jako pierwsza
i jak dotąd jedyna w Europie instytucja akademicka zajmująca się tą tematyką. Od 2017 roku zajmuje się badaniami nad przyczynami, formami i konsekwencjami antycyganizmu w społeczeństwach europejskich od średniowiecza po współczesność. Dyrektorem akademickim jest prof. dr Tanja Penter, historyk zajmująca się historią Europy Wschodniej na Uniwersytecie w Heidelbergu.
Setki tysięcy Sinti i Romów było dręczonych i mordowanych pod rządami reżimu narodowosocjalistycznego w Niemczech i Europie. Wiedza historyczna na temat tego ludobójstwa jest obecnie gromadzona w obszernej encyklopedii pod przewodnictwem Centrum Badań nad Antycyganizmem na Uniwersytecie w Heidelbergu. Pierwsze wpisy w tej wyjątkowej encyklopedii są już dostępne online. Nowy portal został zaprezentowany
i udostępniony do użytku publicznego w Berlinie 5 marca 2024 r.